VietNamNet phỏng vấn Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà về những điểm nhấn trong Nghị định 73 của Chính phủ về "khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung".
Vừa làm vừa rút kinh nghiệm, không cầu toàn
Là cơ quan chủ trì xây dựng và tham mưu cho Chính phủ về nội dung này, Bộ trưởng thấy việc ban hành Nghị định 73 trong bối cảnh nhiều nơi đang xảy ra tình trạng cán bộ né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, sợ sai không dám làm có ý nghĩa như thế nào?
Thực tế, thời gian qua cho thấy, nhiều nơi xảy ra tình trạng cán bộ né tránh, thiếu trách nhiệm, sợ sai trong thực thi công vụ.
Việc này làm chậm trễ và trì trệ hoạt động công vụ, bào mòn và làm suy giảm niềm tin của người dân, doanh nghiệp đối với cơ quan nhà nước, cản trở động lực và nguồn lực phát triển, ảnh hưởng đến mọi mặt của đời sống xã hội.
Việc xây dựng nghị định này là cần thiết, nhằm tạo cơ sở pháp lý, cơ chế để khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn nỗ lực hành động vì lợi ích chung.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Hoàng Hà
Qua đó, động viên cán bộ tích cực phát huy trí tuệ sáng tạo, mạnh dạn đề xuất ý tưởng, cách làm đột phá, tháo gỡ, giải quyết những điểm nghẽn, nút thắt trong cơ chế, chính sách, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung.
Đồng thời, nghị định là cơ sở để ngăn ngừa, xử lý nghiêm những cán bộ lợi dụng chủ trương khuyến khích, bảo vệ cán bộ để thực hiện hoặc bao che hành vi vụ lợi, tham nhũng, tiêu cực, vi phạm kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Nhiều chuyên gia nhận định, đây là một vấn đề khó, liên quan đến công tác cán bộ rất nhạy cảm. Vậy nghị định đưa ra những quan điểm, nguyên tắc nào để vừa đảm bảo sự thông suốt trong công tác cán bộ, vừa đảm bảo tính khả thi?
Đúng như nhiều người nhận định, đây là vấn đề mới và rất khó. Tuy nhiên, không phải vì thấy khó mà chúng ta không làm.
Thực tế trong quá trình lãnh đạo, Đảng và Nhà nước ta luôn nhất quán về đường lối, quan điểm, từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật nhằm khơi dậy mạnh mẽ ý thức trách nhiệm, khát vọng cống hiến, tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì nhân dân phục vụ của đội ngũ cán bộ.
Vì vậy, trong quá trình xây dựng dự thảo, chúng tôi đã nghiên cứu đầy đủ các quan điểm, chủ trương của Đảng, đặc biệt là quan điểm, chủ trương về cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung trong giai đoạn hiện nay.
Chúng tôi cũng căn cứ vào cơ sở thực tiễn thời gian qua, khi hệ thống pháp luật đang trong quá trình hoàn thiện, nhiều vấn đề mới nảy sinh, chưa được quy định, chưa có kinh nghiệm, dễ gây rủi ro, sai sót, thiệt hại hoặc có thể bị lợi dụng để làm trái, trục lợi trong quá trình triển khai thực hiện.
Do đó, Nghị định được xây dựng trên tinh thần phải quán triệt và thể chế hóa nghị quyết, kết luận, quy định của Đảng, nhất là Kết luận số 14 của Bộ Chính trị, yêu cầu thực tiễn và các nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về chủ trương này.
Bên cạnh đó, cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ bảo phải đảm nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và bảo đảm chặt chẽ, khách quan, dân chủ, công khai, minh bạch, công bằng trong quá trình tổ chức thực hiện.
Cùng với đó, nghị định phát huy được vai trò tiên phong của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cơ quan, đơn vị tích cực đổi mới, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung; mạnh dạn chỉ đạo thực hiện, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, từng bước hoàn thiện, mở rộng dần, không cầu toàn.
Tạo bước chuyển biến tích cực trong quản lý cán bộ, công chức, viên chức
Vấn đề nhiều người đặt ra là làm sao để cán bộ vượt qua nỗi sợ sai, yên tâm dám nghĩ, dám làm nhưng cũng tránh được những rủi ro gặp phải khi thực hiện những ý tưởng, đề xuất mới, chưa có tiền lệ, chưa có quy định, thưa Bộ trưởng?
Đây là vấn đề mà trong quá trình xây dựng nghị định chúng tôi luôn trăn trở. Hiện nay, chúng ta chưa có cơ chế, chính sách đủ mạnh để khuyến khích cán bộ và đặc biệt là thiếu các cơ chế để bảo vệ cán bộ trong những trường hợp quyết định đổi mới, sáng tạo có sai sót.
Vì vậy, khi xây dựng nghị định, chúng tôi đưa ra những giải pháp phù hợp, có tính khả thi. Cùng với đó là các nguyên tắc, điều kiện áp dụng, trình tự, thủ tục đề xuất và phê duyệt đề xuất đổi mới, sáng tạo; chính sách khuyến khích, biện pháp bảo vệ cán bộ và trách nhiệm của cán bộ, cơ quan.
Trên cơ sở xem xét, đánh giá kết quả thực hiện đề xuất của cán bộ, xác định rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan,... cán bộ sẽ được áp dụng các biện pháp bảo vệ phù hợp, kể cả là không bị xử lý trách nhiệm, được loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm.
Khi các ý tưởng, đề xuất đổi mới được phê duyệt, triển khai tạo sự chuyển biến, tích cực, mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực thì cán bộ đó được tuyên dương, biểu dương, khen thưởng theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng.
Vừa qua, Chính phủ đã ban hành nhiều nghị định sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến cán bộ, công chức, viên chức để bảo đảm thống nhất, đồng bộ với quy định của Đảng và phù hợp với tình hình thực tiễn.
Các nghị định này cùng với Nghị định 73 sẽ tạo bước chuyển biến tích cực trong công tác quản lý đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.
Quá trình thực hiện nghị định, trên cơ sở đánh giá, rút kinh nghiệm từ thực tiễn, Bộ Nội vụ sẽ tham mưu Chính phủ sơ kết, tổng kết để nghiên cứu, tiếp tục hoàn thiện, điều chỉnh, bổ sung các quy định của nghị định.
Đồng thời, tham mưu cấp có thẩm quyền rà soát hệ thống thể chế, chính sách, nhất là văn bản pháp luật, báo cáo đề xuất Quốc hội sửa đổi các luật liên quan như: Luật Cán bộ, công chức, Luật Viên chức,...
Từ đó tạo cơ sở pháp lý cho việc tăng cường hơn nữa các chính sách khuyến khích, biện pháp bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
Một trong những điểm đáng chú ý như Bộ trưởng nói là nghị định đưa ra cơ chế không xử lý trách nhiệm, loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm với những cán bộ dám nghĩ, dám làm. Bộ trưởng có thể nói rõ hơn về cơ chế này?
Nghị định của Chính phủ đã đưa ra 5 nguyên tắc khuyến khích, bảo vệ cán bộ. Trong đó, nghị định đưa ra các biện pháp bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo trong các trường hợp cụ thể.
Đó là cán bộ thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo được cơ quan sử dụng cán bộ đánh giá là hoàn thành thì không bị xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Cán bộ thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo mà không hoàn thành hoặc chỉ hoàn thành một phần mục tiêu đề ra nhưng được cơ quan sử dụng cán bộ xem xét, đánh giá đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung thì được loại trừ trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Cán bộ thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo mà không hoàn thành hoặc chỉ hoàn thành một phần mục tiêu đề ra và gây ra thiệt hại nhưng được cơ quan sử dụng cán bộ xem xét, đánh giá đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung thì được xem xét loại trừ, miễn hoặc giảm nhẹ trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Nghị định cũng giao cơ quan và người đứng đầu cơ quan sử dụng cán bộ quyết định cho phép thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo phải kịp thời xem xét, đánh giá kết quả thực hiện, xác định rõ các nguyên nhân khách quan, chủ quan, đánh giá khách quan, toàn diện đối với các trường hợp này.
Đây có thể nói là những quy định góp phần khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
"Chúng tôi rất mong nhận được những thông tin phản ánh của báo chí"
Điều khiến nhiều người lo lắng là tình trạng lợi dụng cơ chế khuyến khích, bảo vệ cán bộ để tham nhũng, trục lợi. Vậy theo Bộ trưởng, đâu là giải pháp để ngăn chặn tình trạng này?
Hiện nay, chúng ta thấy rất rõ việc phát hiện và xử lý các sai phạm của cán bộ, công chức, viên chức là không có vùng cấm, không có ngoại lệ.
Nghị định của Chính phủ cũng đã quy định một trong những việc cơ quan, tổ chức, cán bộ và cá nhân không được làm là: “Lợi dụng chính sách, biện pháp khuyến khích, bảo vệ cán bộ để thực hiện hoặc bao che hành vi tham nhũng, tiêu cực, trục lợi, vi phạm kỷ luật của Đảng và pháp luật của Nhà nước hoặc làm ảnh hưởng đến việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, tác động tiêu cực đến đời sống nhân dân, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp”.
Mặc dù vậy, trên thực tế thi hành pháp luật vẫn không loại trừ khả năng lợi dụng cơ chế bảo vệ cán bộ để tham nhũng, trục lợi.
Để ngăn chặn tình trạng này, tôi cho rằng, trước hết phải làm tốt công tác tuyên truyền; đề cao trách nhiệm của người thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo trong việc báo cáo trung thực, kịp thời về tình hình và kết quả tổ chức thực hiện.
Cùng với đó là phải tăng cường theo dõi, kiểm tra, giám sát quá trình tổ chức thực hiện; định kỳ sơ kết, tổng kết việc tổ chức thực hiện...
Với trách nhiệm của cơ quan được giao nhiệm vụ hướng dẫn, đôn đốc, thanh tra, kiểm tra các bộ, cơ quan, địa phương trong việc khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, chúng tôi rất mong nhận được những thông tin phản ánh của báo chí về những trường hợp có biểu hiện nêu trên để kịp thời kiến nghị, đề xuất cấp có thẩm quyền biện pháp xử lý phù hợp.