BỘ NỘI VỤ

Để giải thích cho luận điểm “thi đua là yêu nước”, Người chỉ rõ: “Thi đua là một cách yêu nước thiết thực và tích cực. Các chiến sĩ thi đua đều tăng năng suất từ gấp rưỡi trở lên. Nếu ta cứ tính đổ đồng mỗi chiến sĩ đều tăng năng suất gấp đôi, nếu tất cả những người lao động nước ta - bộ đội, công, nông, lao động trí óc - đều thi đua và đều tăng năng suất gấp đôi, thì kết quả sẽ thế nào? Kết quả là lực lượng của ta về mọi mặt đều tăng gấp đôi. Ta sẽ diệt giặc gấp đôi, thắng lợi gấp đôi. Kết quả là kháng chiến sẽ thắng lợi gấp đôi, kiến quốc sẽ thành công gấp đôi. Kết quả là dân giàu nước mạnh”.
Để phong trào thi đua ái quốc phát triển sâu rộng, nền nếp, trở thành cao trào cách mạng của nhân dân, góp phần đắc lực vào thắng lợi của cách mạng nước ta, ngày 01-6-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 195-SL thành lập Ban Vận động thi đua ái quốc Trung ương và các cấp.
Sau đó, ngày 11/6/1948, Người đã lần đầu tiên ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định rõ mục đích của việc phát động phong trào thi đua yêu nước trong toàn quốc: Diệt giặc đói; diệt giặc dốt; diệt giặc ngoại xâm với cách làm là dựa vào lực lượng và tinh thần của dân để đạt kết quả: Dân tộc độc lập - dân quyền tự do - dân sinh hạnh phúc. Có thể thấy rằng, thi đua là hoạt động tích cựcsáng tạo, là sự phấn đấu vươn lên giành lấy kết quả tốt đẹp hơn, muốn vậy thi đua phải có mục đích tốt đẹp, mục tiêu rõ ràng, cụ thể.
Sau khi Bác Hồ ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, phong trào thi đua ái quốc (sau gọi là thi đua yêu nước) được duy trì rộng khắp và bài bản, tùy theo tình hình thực tế của đất nước trong từng giai đoạnlịch sử mà đề ra những yêu cầu, mục đích khác nhau và cứ cách vài năm, các Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua toàn quốc được tổ chức một lần. Trong những kỳ Đại hội ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh đều tham dự và tận tình quan tâm, động viên, khuyến khích, khen thưởng kịp thời.
Trong bài phát biểu trước các chiến sĩ thi đua, ngày 03-5-1952, Người đã dạy: “Cán bộ phải thi đua với quần chúng, xung phong làm gương mẫu cho quần chúng để kháng chiến mau thắng lợi, kiến quốc chóng thành công”. Người cho rằng, một tấm gương sống có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền. Chính bản thân Chủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương mẫu mực, bao giờ cũng đi đầu trong việc thực hiện các phong trào được phát động. Người chính là một chiến sĩ tiên phong trong tất cả các phong trào thi đua cách mạng ở nước ta.
Về công tác thi đua, Người còn chỉ ra: “Trong các việc thi đua ái quốc, cần phải nêu rõ tinh thần cần, kiệm, liêm, chính…”. Thi đua lập thành tích cao nhưng bên cạnh đó vẫn phải thực hành tiết kiệm, không vì thành tích mà sử dụng nhân lực, vật lực một cách lãng phí. Thi đua phải dựa trên sự minh bạch, không chạy theo thành tích mà lấp liếm mặt xấu, khoa trương mặt tốt, báo cáo sai sự thật.

Về công tác thi đua, Người còn chỉ ra: “Trong các việc thi đua ái quốc, cần phải nêu rõ tinh thần cần, kiệm, liêm, chính…”. Thi đua lập thành tích cao nhưng bên cạnh đó vẫn phải thực hành tiết kiệm, không vì thành tích mà sử dụng nhân lực, vật lực một cách lãng phí. Thi đua phải dựa trên sự minh bạch, không chạy theo thành tích mà lấp liếm mặt xấu, khoa trương mặt tốt, báo cáo sai sự thật.
Do đó, chỉ có dựa trên “cần, kiệm, liêm, chính” thì phong trào thi đua yêu nước mới có thể tiến hành liên tục và lâu dài. Bác đã từng nhắc nhở: “Tưởng lầm rằng thi đua chỉ nhất thời. Thật ra thi đua là phải trường kỳ”.

Để các phong trào thi đua yêu nước phát triển lâu dài thì các phong trào đó phải xuất phát từ thực tiễn, từ đời sống và hoạt động sản xuất hàng ngày, không nên quá xa vời, quá to tát. Vì thế mà Người đã khẳng định rõ: “Tưởng lầm rằng thi đua là một công việc khác với những công việc làm hàng ngày. Thật ra, công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua”.

Trong công tác thi đua, một mặt nữa rất quan trọng đó là khen thưởng. Thi đua là cơ sở của việc khen thưởng. Chính trên nền tảng của phong trào thi đua yêu nước sôi nổi mới có thể lựa chọn những cá nhân, tập thể tiêu biểu nhất, xứng đáng nhất, đầy đủ và kịp thời nhất cho việc khen thưởng. Người chỉ rõ: “Thi đua thì phải khen thưởng, khen thưởng để đẩy mạnh thi đua”. Thi đua và khen thưởng bổ sung, hỗ trợ cho nhau và phải luôn gắn bó với nhau. Theo Bác Hồ: “Thi đua là gieo trồng, khen thưởng là thu hoạch”.

Chuyện kể rằng, khi đến dự Đại hội tổng kết thi đua ngành Giao thông vận tải (24-3-1966), Bác nói: “Bác nghèo không có gì thưởng, Bác đi bắt tay một cái...!”. Chỉ bằng một hành động rất bình dị, chân tình nhưng Bác đã tỏ rõ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, thái độ trân trọng của nhân dân trước những thành tích được ghi nhận trong phong trào thi đua của ngành.

Năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh thành lập Viện Huân chương (nay là Ban Thi đua - Khen thưởng Trung ương) với nhiệm vụ giúp Ðảng, Nhà nước nghiên cứu chủ trương, chính sáchkhen thưởng, quản lý công tác khen thưởng của Nhà nước. Ngoài ra, Người còn rất quan tâm đến việc biểu dương và phát huy tác dụng của những tấm gương “Người tốt, việc tốt”. Người gạch chân những dòng chữ đưa tin về gương “Người tốt, việc tốt” trên các báo chí, giao Viện Huân chương thẩm tra để trình Chính phủ khen thưởng kịp thời và Người gửi tặng Huy hiệu. Người còn khuyến khích làm sách “Người tốt, việc tốt” để những tấm gương thi đua được phổ biến rộng rãi trong xã hội.

Trải qua 66 năm, kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc (11/6/1948) cho đến nay, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân cả nước đã đoàn kết một lòng, vượt qua mọi hy sinh, gian khổ, đánh thắng thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và tay sai, thống nhất đất nước và đang vững bước trên con đường đổi mới. Có thể nói, việc đề ra và phát động các phong trào thi đua luôn xuất phát, gắn liền với yêu cầu nhiệm vụ của từng thời kỳ cách mạng mà cụ thể hóa thành các nội dung thi đua trong từng phạm vi lĩnh vực cụ thể, đã góp phần xứng đáng vào thắng lợi vĩ đại của dân tộc.