BỘ NỘI VỤ

Thực hiện Kết luận số 48-KL/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, trong thời gian qua, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến địa phương; sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các địa phương đã chủ động, tích cực quán triệt và triển khai xây dựng Kế hoạch, Đề án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã; chủ động làm tốt công tác tuyên truyền tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp Nhân dân và hệ thống chính trị ở địa phương. Đến nay, các địa phương có thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 đã hoàn thành hồ sơ Đề án sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã trên địa bàn.

Tính đến ngày 31/12/2023, tất cả 56/56 địa phương có đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2025 đã gửi phương án tổng thể đến Bộ Nội vụ. Trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các bộ, cơ quan liên quan, Bộ Nội vụ đã ban hành 56 văn bản tham gia ý kiến đối với phương án tổng thể của các địa phương.

Tổng hợp chung lại thì số các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã sắp xếp, sáp nhập trong năm 2024 không có biến động lớn so với dự kiến ban đầu. Do số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã thuộc diện khuyến khích sắp xếp do các địa phương tự đề xuất khá nhiều. Có đến 16 đơn vị hành chính cấp huyện và 109 đơn vị hành chính cấp xã không thuộc diện bắt buộc sắp xếp nhưng các địa phương đã tự đề xuất để sắp xếp lại. Bên cạnh đó, số ĐVHC cấp huyện, cấp xã mặc dù thuộc diện phải sắp xếp nhưng qua rà soát, đánh giá nhiều yếu tố đặc thù về văn hóa, lịch sử,… nên địa phương đề xuất không sắp xếp.

Với vai trò là cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025, Bộ Nội vụ đã khẩn trương tiến hành các quy trình thủ tục, thẩm định và trình Chính phủ, trình UBTVQH xem xét việc sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã của các địa phương. Đến thời điểm hiện nay, Bộ Nội vụ đã cơ bản hoàn thành thành việc trình Chính phủ, trình UBTVQH các hồ sơ Đề án sắp xếp các ĐVHC cấp huyện, cấp xã của các địa phương.

Việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025 đã được triển khai tích cực, bảo đảm tiến độ để các địa phương có thời gian triển khai các Nghị quyết của UBTVQH về sắp xếp ĐVHC và chuẩn bị tốt công tác tổ chức Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030 và bầu cử đại biểu QH, đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031. Quá trình triển khai, các địa phương đã rà soát, nghiên cứu, cân nhắc kỹ lưỡng, lựa chọn phương án tối ưu nhất để thực hiện ngay sắp xếp ĐVHC thuộc diện sắp xếp trong giai đoạn 2023 - 2025. Một số địa phương đã quyết liệt trong triển khai thực hiện, tiến hành sắp xếp số lượng lớn các ĐVHC thuộc diện sắp xếp và sắp xếp thêm đối với các ĐVHC thuộc diện khuyến khích.

Nguyên tắc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 – 2025

Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã phải tuân thủ theo các nguyên tắc được quy định tại Điều 2 Nghị quyết 35/2023/UBTVQH15, cụ thể như sau:

- Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của người đứng đầu cơ quan, tổ chức trong việc thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

- Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã phải tuân thủ Hiến pháp, thực hiện đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Nghị quyết 35/2023/UBTVQH15 và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

- Việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã phải bảo đảm phù hợp với quy hoạch tỉnh, quy hoạch nông thôn, quy hoạch đô thị hoặc các quy hoạch khác có liên quan.

- Chú trọng, cân nhắc kỹ các yếu tố đặc thù về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán, vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, cộng đồng dân cư, yêu cầu bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, phát triển kinh tế - xã hội.

- Chú trọng và làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân nhằm tạo sự đồng thuận, ủng hộ, thống nhất cao về chủ trương sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã; tổ chức lấy ý kiến cử tri trên địa bàn bảo đảm công khai, minh bạch và đúng quy định của pháp luật.

- Gắn việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; thực hiện tinh giản biên chế, cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; giải quyết chế độ, chính sách hợp lý đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động; thực hiện chế độ, chính sách hỗ trợ đặc thù đối với các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã sau khi thực hiện sắp xếp.

Tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp Nhân dân

Quay trở lại việc sắp sếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019 – 2021, vẫn còn tồn đọng một số nội dung chưa giải quyết dứt điểm như: số lượng CBCC dôi dư lớn gây khó khăn cho các địa phương trong việc bố trí, sắp xếp và giải quyết chế độ, chính sách; việc xử lý trụ sở dôi dư còn kéo dài do phải tiến hành quy trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thủ tục định giá tài sản, thanh lý, đấu giá tài sản, chất lượng đô thị ở một số ĐVHC đô thị hình thành sau sắp xếp với ĐVHC nông thôn chưa được bảo đảm… Do vậy cũng phần nào gây khó khăn cho các địa phương khi tiếp tục triển khai sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2023 - 2025, đặc biệt là đối với các địa phương có số lượng lớn ĐVHC thuộc diện sắp xếp và phải giải quyết số lượng CBCCVC, người lao động dôi dư, trụ sở công dôi dư lớn trong giai đoạn 2023 - 2025.

Thực tế việc sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2023 – 2025, trong quá trình triển khai thực hiện còn một số địa phương chậm tiến độ so với yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ làm ảnh hưởng đến tiến độ chung của việc thực hiện sắp xếp, do một số nguyên nhân chủ quan và khách quan như: 

Một số địa phương còn chưa quyết liệt trong chỉ đạo, chưa nỗ lực, quyết tâm trong triển khai chủ trương sắp xếp ĐVHC tại địa phương; Trong quá trình triển khai thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã các địa phương đồng thời thực hiện mở rộng không gian đô thị, thành lập ĐVHC đô thị để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội nên phải thực hiện việc rà soát điều chỉnh quy hoạch và phân loại đô thị, đánh giá chất lượng đô thị, dẫn đến quá trình thực hiện kéo dài. 

Một số địa phương đã xây dựng phương án thực hiện sắp xếp, nhưng trong quá trình triển khai thực hiện còn gặp phải một số khó khăn nên phải đề nghị chưa thực hiện sắp xếp hoặc phải để lại một số ĐVHC chưa thể sắp xếp như: tỉnh Lai Châu đã xây dựng phương án tổng thể sắp xếp với 3 ĐVHC cấp huyện và 2 ĐVHC cấp xã nhưng sau đó tỉnh đề nghị chưa thực hiện sắp xếp trong giai đoạn này; tỉnh Phú Thọ đã xây dựng phương án tổng thể thực hiện sắp xếp với 80 ĐVHC cấp xã nhưng đến khi triển khai thực hiện, tỉnh chỉ xây dựng hồ sơ Đề án sắp xếp với 30/77 ĐVHC cấp xã, đề nghị không thực hiện sắp xếp với 7 đơn vị do có yếu tố đặc thù và chưa thực hiện sắp xếp đối với 40 ĐVHC đơn vị; tỉnh Quảng Bình để lại 6 ĐVHC cấp xã chưa sắp xếp do chưa nhận được sự đồng thuận của cử tri trên địa bàn.

Ngày 22/8/2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 50/2024/UBTVQH15 quy định một số nội dung liên quan đến việc bảo đảm yêu cầu phân loại đô thị và tiêu chuẩn của ĐVHC để thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025. Nghị quyết này đã tháo gỡ một số vướng mắc liên quan đến rà soát, đánh giá, phân loại đô thị để bảo đảm tiến độ thực hiện sắp xếp ĐVHC giai đoạn 2023 - 2025. Tuy nhiên, đến nay, một số địa phương vẫn chưa thể hoàn thành các thủ tục liên quan đến quy hoạch đô thị, phân loại đô thị và đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị nên phải đưa ra khỏi phương án sắp xếp đối với một số ĐVHC đô thị như ở các tỉnh Lạng Sơn, Yên Bái, Thái Nguyên…; có địa phương như tỉnh Điện Biên, Bình Phước đã xây dựng phương án sắp xếp nhưng chưa bảo đảm quy định về quy hoạch và phân loại đô thị nên đến nay chưa thể thực hiện phương án sắp xếp trong năm 2024.

Do vậy, trong quá trình triển khai thực hiện sắp xếp, trên cơ sở phản ánh khó khăn, vướng mắc của các địa phương, Chính phủ cũng như Bộ Nội vụ cũng phải hoàn thiện để việc sắp xếp được thực hiện theo đúng định hướng đề ra nhưng đồng thời cũng tạo được sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân.
 

Chỉ sắp xếp huyện, xã, chưa sáp nhập bất cứ tỉnh nào

Đây là vấn đề mà hiện nay nhiều tỉnh, thành đang quan tâm và đặt câu hỏi với Bộ Nội vụ. Tuy nhiên, Bộ Nội vụ khẳng định chưa tính toán hay đề xuất về việc sắp xếp, sáp nhập bất cứ tỉnh, thành nào.

Thời gian qua trên mạng xã hội đăng tải nhiều thông tin nói rằng tỉnh này sáp nhập với tỉnh kia. Một lần nữa Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định. “Trước mắt, việc sắp xếp tổ chức bộ máy sẽ được triển khai thực hiện ở cấp Trung ương. Đối với việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ thực hiện sau và hiện tại chưa có chủ trương sáp nhập tỉnh, thành ngay”. Đối với những thông tin không chính xác, gây băn khoăn trong dư luận xã hội, Bộ Nội vụ đã trao đổi với Bộ Công an và đề nghị cơ quan an ninh mạng xem xét, xử lý việc đưa các thông tin không đúng, gây ảnh hưởng đến tâm lý xã hội.

Sắp xếp đơn vị hành chính không chỉ dừng ở sáp nhập cấp huyện, cấp xã

Tại Phiên thảo luận tổ của Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội sáng ngày 26/10/2024, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà một lần nữa nhấn mạnh việc sắp xếp đơn vị hành chính là chủ trương lớn, khó, phức tạp, nhạy cảm nhưng nhiều địa phương đã rất nỗ lực.

Trong 54 địa phương thuộc diện phải sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thì đã có 51 địa phương thực hiện.

Còn 3 địa phương Bình Phước, Điện Biên, Lai Châu chưa thực hiện được do không đủ tiêu chuẩn, điều kiện.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính của 38 địa phương, tiếp nhận hồ sơ của 10 địa phương, có 2 địa phương Hà Tĩnh, Ninh Bình "chậm hơn một chút do mở rộng không gian TP hiện hữu với một đơn vị hành chính cấp huyện nông thôn". Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho hay.

Như vậy sẽ sắp xếp 38 và giảm 9 đơn vị hành chính cấp huyện; sắp xếp 1.176 và giảm 562 đơn vị hành chính cấp xã. Điều này dẫn đến việc giảm số lượng rất lớn đơn vị tổ chức hành chính và  đơn vị sự nghiệp, cũng là giảm rất nhiều cán bộ dôi dư và trụ sở công.

Bộ trưởng đánh giá có nhiều địa phương làm rất tốt, điển hình là Nam Định. Tỉnh này sắp xếp 2 đơn vị hành chính cấp huyện và 79 đơn vị hành chính cấp xã để giảm 51 đơn vị hành chính cấp xã.

Hà Nội sắp xếp 109 đơn vị hành chính cấp xã, TPHCM sắp xếp số lượng lớn đơn vị hành chính hay như Hải Phòng cũng là điển hình. "Nhiều địa phương rất quyết liệt. Ở đâu quyết liệt ở đó thành công và người dân đồng thuận nhưng ở đâu không quyết liệt, không quyết tâm, nhất là người đứng đầu thì ở đó chưa đạt được mục tiêu", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trước những khó khăn, phức tạp, nhạy cảm của toàn bộ quá trình thực hiện sắp xếp, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà chia sẻ, trên thế giới chưa có nước nào mà đơn vị hành chính lại lớn như Việt Nam. Bộ trưởng nhấn mạnh về tinh thần và quyết tâm của Tổng Bí thư, đấy là chúng ta phải thực hiện đồng bộ trong cả hệ thống, có cả hệ thống hành chính nhà nước, cơ quan Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội, các cơ quan đảng, đặc biệt những đơn vị hành chính, để thấy một tinh thần sẵn sàng chứ không chỉ dừng ở sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã.

Bộ trưởng đề nghị các đơn vị đồng tình chủ trương này và cố gắng khẩn trương cho kịp Đại hội Đảng bộ các cấp. 

Bảo đảm thực thi các mục tiêu của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH 

Để bảo đảm thực thi các mục tiêu của Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trương Hải Long khi trả lời phỏng vấn Báo điện tử Pháp luật Việt Nam đã nêu rõ những giải pháp cần tập trung.

Ngay sau khi UBTVQH thông qua Nghị quyết về sắp xếp ĐVHC, các địa phương cần khẩn trương ban hành Kế hoạch thực hiện Nghị quyết của UBTVQH về sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã của địa phương. Trong đó: Tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền về Nghị quyết sắp xếp ĐVHC để tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp Nhân dân; Thực hiện ngay việc kiện toàn sắp xếp bộ máy, thực hiện phương án bố trí CBCCVC, người hoạt động không chuyên trách; Tiến hành giải quyết chế độ, chính sách cho CBCCVC, người hoạt động không chuyên trách dôi dư, sắp xếp, xử lý trụ sở, tài sản công dôi dư; Nhanh chóng giải quyết chuyển đổi giấy tờ, cho cơ quan, tổ chức và công dân trên địa bàn… để sớm ổn định tổ chức và hoạt động tại ĐVHC mới hình thành sau sắp xếp.

Để tiếp tục thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã chưa thực hiện sắp xếp do chưa hoàn thành các thủ tục liên quan đến quy hoạch đô thị, chưa tổ chức lập đề án phân loại đô thị, rà soát tiêu chí phân loại đô thị và đánh giá trình độ phát triển cơ sở hạ tầng đô thị, Thủ tướng Chính phủ đã có ý kiến chỉ đạo (tại Văn bản số 829/TTg-NC ngày 17/10/2024) về việc tiếp tục thực hiện sắp xếp theo quy định tại Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15. Theo đó, các địa phương cần khẩn trương triển khai thực hiện các quy trình thủ tục bảo đảm hoàn thiện hồ sơ Đề án gửi cơ quan thẩm định trước ngày 31/12/2024.

Chính phủ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra việc giải quyết bố trí, sắp xếp CBCCVC, người hoạt động không chuyên trách dôi dư và giải quyết trụ sở công dôi dư sau sắp xếp ĐVHC của các địa phương, bảo đảm đúng theo lộ trình tại Đề án và bảo đảm đúng quy định tại Nghị quyết số 35/2023/UBTVQH15.

Tổ chức sơ kết việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2025; nghiên cứu tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch đô thị; hoàn thành việc xây dựng các quy định, hướng dẫn để tổ chức thực hiện việc xây dựng Quy hoạch tổng thể ĐVHC các cấp giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 làm căn cứ triển khai thực hiện sắp xếp ĐVHC trong giai đoạn tiếp theo.

Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính của 63 tỉnh thành giai đoạn 2023-2025

Tính đến thời điểm hiện nay, đã có 50 trên tổng số 63 tỉnh, thành phố được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023-2025.

-----------------------------------------------------------------------------------

Nguồn tham khảo: 
1. Tài liệu Vụ Chính quyền địa phương cung cấp
2. baochinhphu.vn
3. baophapluat.vn
4. xaydungchinhsach.vn
5. vietnamnet.vn