BỘ NỘI VỤ

Cụ Phan Kế Toại (1892-1973) quê làng Mông Phụ, xã Đường Lâm, thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình quan lại, cha là Cử nhân Phan Kế Tiến, Tuần phủ tỉnh Phúc Yên. Cụ học chữ nho từ nhỏ, lớn lên ra Hà Nội học trong một trường Tây, sau đó vào học trường Hậu Bổ; từ năm 1911 đến năm 1914, cụ được chính quyền bảo hộ Pháp trao học bổng du học tại Trường Hành chính thuộc địa Paris. Thời gian này cụ may mắn được gặp Nguyễn Ái Quốc. Ý tưởng giúp dân, cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ảnh hưởng lớn đến con đường học hành và sự nghiệp của cụ Phan Kế Toại sau này.

Ngày 09/11/1947, trên chiến khu Việt Bắc, “tại phiên họp Hội đồng Chính phủ, theo đề nghị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội đồng đã nhất trí cử ông Phan Kế Toại giữ chức Quyền Bộ trưởng Bộ Nội vụ, thay cho cụ Tôn Đức Thắng đi nhận công tác khác”. Cuộc đời cụ Phan Kế Toại là cuộc đời tận tụy vì dân kể cả khi làm quan đại thần dưới thời phong kiến Nam triều hay khi là Phó Thủ tướng - Bộ trưởng của Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

Bộ Nội vụ lúc này là một trong các Bộ quan trọng của Chính phủ, được Chính phủ và Hồ Chủ tịch tin tưởng giao phụ trách nhiều lĩnh vực công tác: hành chính, pháp chế, xây dựng, củng cố hệ thống chính quyền các cấp, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự xã hội, công tác thông tin tuyên truyền, công tác tản cư, Hoa kiều, vấn đề hàng binh và trại giam. Đó là những lĩnh vực công tác có tính chất nội vụ, nội trị quốc gia. Trên cương vị Bộ trưởng Bộ Nội vụ, cụ Phan Kế Toại đã nhanh chóng đề ra các giải pháp cải tiến, kiện toàn tổ chức và hoạt động của Bộ, nhờ đó Bộ Nội vụ đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Chính phủ và Hồ Chủ tịch giao.

Dưới sự chỉ đạo sát sao của cụ Phan Kế Toại, Bộ Nội vụ đã tổ chức thành công cuộc “di tản, di chuyển chiến lược” các cơ quan Trung ương từ Hà Nội lên chiến khu Việt Bắc, bảo đảm an toàn tuyệt đối các cơ quan đầu não của Trung ương, giữ gìn và duy trì tốt cơ sở vật chất tối quan trọng cho toàn bộ cuộc kháng chiến. Trên lĩnh vực an ninh chính trị và trật tự trị an, Bộ trưởng Phan Kế Toại đã tham mưu cho Chính phủ xây dựng lực lượng Công an cách mạng vững mạnh về mọi mặt, xứng đáng là lực lượng tinh thông về nghiệp vụ, vững vàng về bản chất chính trị trong xây dựng và bảo vệ chính quyền dân chủ nhân dân. Cụ đã trực tiếp ký ban hành Nghị định số 438/NĐ ngày 10/10/1950 về tổ chức Ban Công an xã.

Trong lĩnh vực công chức, công vụ, Bộ trưởng Phan Kế Toại đã nghiên cứu trình Hồ Chủ tịch ký ban hành Sắc lệnh số 188/SL ngày 25/9/1948 quy định chế độ công chức mới và đặt một thang lương chung cho các ngạch lương và các hạng công chức Việt Nam; Sắc lệnh số 76/SL ngày 20/5/1950 ban hành Quy chế công chức Việt Nam. Cụ đã chỉ đạo nghiên cứu và trực tiếp ký ban hành Nghị định số 357-NV/6 ngày 20/10/1950 về việc ủy quyền quản trị những công chức thuộc Bộ Nội vụ cho Ủy ban Kháng chiến hành chính liên khu; Thông tư số 52/NV6-TT ngày 09/11/1950 thi hành kỷ luật đối với công chức phạm lỗi; Thông tư số 56/NV6-TT ngày 01/11/1950 về việc cho công chức thôi việc được hưởng một khoản trợ cấp; Thông tư số 5/NV2A-TT ngày 02/02/1951 quy định đặt huy hiệu công chức kháng chiến…

Trong không khí thân tình, ấm áp khi ngày Tết cổ truyền của dân tộc đang tới gần, Đoàn công tác Bộ Nội vụ đã thành kính dâng hương, tưởng niệm cố Bộ trưởng Phan Kế Toại - một tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước; xây dựng nền công vụ và chế độ công chức phục vụ kháng chiến, phục vụ Nhân dân, đặt nền móng cho việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức và chế độ công vụ của chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Thu Trang