Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính (Bộ Nội vụ) Phạm Minh Hùng, Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ chủ trì Hội thảo khoa học góp ý dự thảo Đề án “Xác định Chỉ số cải cách hành chính của các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương” giai đoạn 2022 - 2030 (ngày 22/7/2022, tại Lào Cai).
Một số kết quả nổi bật trong công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương
Thứ nhất, hoạt động chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Sau khi Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ phê duyệt Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 (Chương trình tổng thể) được ban hành, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm, quyết liệt, sát sao và có nhiều đổi mới, sáng tạo trong lãnh đạo, chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ cải cách hành chính (CCHC) thuộc phạm vi quản lý. Ngày 02/9/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 23/CT-TTg về đẩy mạnh thực hiện Chương trình tổng thể nhằm quán triệt, chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ CCHC được giao; đồng thời, yêu cầu ưu tiên bố trí nguồn lực thực hiện ngay một số nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách để tháo gỡ những khó khăn, rào cản về thể chế, cơ chế, chính sách để kịp thời hỗ trợ người dân, doanh nghiệp chịu ảnh hưởng trực tiếp từ dịch COVID-19, giúp khơi thông nguồn lực, cải thiện môi trường đầu tư, đẩy nhanh tiến trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ tiếp tục được kiện toàn cả về cơ cấu thành viên và quy chế hoạt động, kể từ khi thành lập, lần đầu tiên Thủ tướng Chính phủ giữ vai trò là Trưởng ban Ban Chỉ đạo, điều này thể hiện sự quan tâm, quyết tâm và sự nêu gương của Thủ tướng Chính phủ trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác CCHC.
Thứ hai, các hoạt động tham mưu, giúp việc của Bộ Nội vụ.
Với vai trò là cơ quan thường trực của Chính phủ về CCHC, Bộ Nội vụ đã tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo CCHC của Chính phủ ban hành, chỉ đạo thực hiện nhiều giải pháp đẩy mạnh CCHC. Sau khi Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể, Bộ Nội vụ đã ban hành các văn bản hướng dẫn các bộ, cơ quan, địa phương thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ CCHC được giao; đồng thời, tích cực theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai thực hiện, bảo đảm đúng tiến độ và lộ trình theo quy định; kịp thời tổng hợp các đề xuất, kiến nghị và chuyển cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tháo gỡ những hạn chế, bất cập cho bộ, ngành, địa phương trong triển khai nhiệm vụ CCHC.
Trong thời gian qua, Bộ Nội vụ đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sử dụng có hiệu quả Chỉ số CCHC (áp dụng từ năm 2012) và Chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính (áp dụng từ năm 2017) trong hoạt động chỉ đạo, điều hành thực hiện CCHC. Đây là các công cụ quản lý mới, được sử dụng thường xuyên để xác định, đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ CCHC hàng năm của các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; mức độ hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước tại địa phương. Phương pháp xác định, đánh giá các chỉ số được thực hiện thông qua các phương pháp định lượng, khoa học dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ CCHC; có sự tham gia đánh giá của các tổ chức trong bộ máy nhà nước, của người dân và doanh nghiệp vào quá trình đánh giá kết quả, tác động của CCHC một cách thực chất, khách quan hơn. Hàng năm, Bộ Nội vụ tiến hành khảo sát bình quân khoảng 55.000 phiếu các nhóm đối tượng công chức, lãnh đạo, quản lý các cấp và người dân, doanh nghiệp, các hội/hiệp hội để phục vụ cho việc đánh giá, xác định các chỉ số trên.
Trong năm 2021, Bộ Nội vụ đã khảo sát hơn 79.600 phiếu các nhóm đối tượng, trong đó, lần đầu tiên thực hiện khảo sát nhóm lãnh đạo, quản lý qua mạng (gửi phiếu điện tử đến email của từng đối tượng được chọn), thu về hơn 49.600 phiếu khảo sát (tăng 2,25% so với năm 2020); gần 30.000 phiếu khảo sát người dân, doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Kết quả các chỉ số này giúp cho các bộ, tỉnh xác định rõ kết quả tích cực và hạn chế trong thực hiện các nội dung của Chương trình; xác định được mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp trong từng yếu tố (các yếu tố hài lòng về tiếp cận dịch vụ, công chức, thủ tục hành chính, kết quả giải quyết hồ sơ, xử lý phản ánh kiến nghị) và nắm bắt được nhu cầu, mong đợi của người dân, tổ chức để làm căn cứ cho việc cải tiến, nâng cao chất lượng phục vụ của cơ quan nhà nước; ban hành giải pháp, điều chỉnh về mục tiêu, nhiệm vụ để nâng cao hiệu quả cải cách, nâng cao chất lượng phục vụ và sự hài lòng của người dân, tổ chức.
Thứ ba, hoạt động chỉ đạo, tổ chức triển khai tại bộ, ngành, địa phương.
Các bộ, ngành, địa phương đã tích cực chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, tổ chức thực hiện có hiệu quả Chương trình tổng thể theo kế hoạch giai đoạn 5 năm, 10 năm và cụ thể hóa tại kế hoạch hàng năm. Tính riêng những tháng đầu năm 2022, kế hoạch CCHC của các bộ, cơ quan ngang bộ đã đề ra 913 nhiệm vụ, UBND các tỉnh, thành phố đã đề ra 2.953 nhiệm vụ và phân công rõ thời gian, trách nhiệm triển khai cho từng cơ quan, đơn vị để tổ chức thực hiện; có nơi cá thể hóa trách nhiệm đến từng cá nhân trong triển khai từng nhiệm vụ CCHC được giao. Nhiều nơi đã có sự chủ động, vào cuộc quyết liệt và sát sao của các cấp ủy đảng thông qua việc ban hành các văn bản, nghị quyết, chỉ thị để chỉ đạo, quán triệt đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả CCHC tại các bộ, cơ quan ngang bộ và địa phương.
Thứ tư, công tác tuyên truyền, kiểm tra cải cách hành chính.
Thời gian qua, công tác thông tin, tuyên truyền CCHC được các bộ, ngành, địa phương chú trọng đẩy mạnh, với nội dung và hình thức ngày càng phong phú, đa dạng, sáng tạo và phù hợp với từng nhóm đối tượng; kịp thời truyền tải những thành tựu, kết quả CCHC nổi bật; nhanh chóng tiếp nhận, giải đáp và chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân, doanh nghiệp. Văn phòng Ban Chỉ đạo CCHC của Chính phủ định kỳ hàng tuần phát hành bản tin điện tử cải cách hành chính, gửi đến hộp thư của hơn 5.000 lãnh đạo, quản lý các cấp từ Trung ương đến địa phương để cung cấp thông tin, tuyên truyền về những kết quả, giải pháp, kinh nghiệm, sáng kiến CCHC hay đang được áp dụng, triển khai có hiệu quả tại bộ, ngành, địa phương. Nhiều nơi có cách làm mới, sáng tạo và hiệu quả như việc tổ chức các cuộc thi tìm kiếm sáng kiến CCHC, tìm hiểu kiến thức về CCHC… góp phần tuyên truyền, nâng cao ý thức trách nhiệm và phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo của cán bộ, công chức, viên chức trong thực hiện nhiệm vụ CCHC; giúp tìm kiếm, phát hiện và nhân rộng những đề xuất, ý tưởng và các mô hình, giải pháp CCHC có hiệu quả tại địa phương.
Công tác kiểm tra CCHC được các bộ, ngành, địa phương thực hiện thường xuyên theo kế hoạch, chuyên đề hoặc đột xuất. Nội dung kiểm tra tập trung vào việc đánh giá chất lượng, tiến độ triển khai các nhiệm vụ CCHC theo kế hoạch năm của bộ, ngành, địa phương; kịp thời phát hiện và chấn chỉnh những hành vi vi phạm, thực hiện chưa đáp ứng yêu cầu; đồng thời, qua kiểm tra cũng là dịp để các cơ quan quản lý lắng nghe, tổng hợp những khó khăn, vướng mắc và kiến nghị của cá nhân, tổ chức, từ đó có giải đáp, hướng dẫn hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý, tháo gỡ, tạo thuận lợi cho việc thực hiện các nhiệm vụ CCHC tại các cơ quan, đơn vị.
Những hạn chế, bất cập
Trong quá trình triển khai thực hiện, công tác chỉ đạo, điều hành CCHC vẫn còn một số hạn chế, bất cập, như: một số nội dung cơ chế, chính sách CCHC đã được phê duyệt nhưng chậm triển khai trong thực tiễn, chưa đạt như kỳ vọng ở một số nơi, không chỉ khiến cho các chính sách không được triển khai kịp thời tới được đúng đối tượng thụ hưởng mà còn gây lãng phí tài chính - ngân sách, lãng phí thời gian và công sức của cả hệ thống chính trị. Một số cơ quan, đơn vị chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ CCHC thuộc phạm vi quản lý; có nơi người đứng đầu còn vi phạm kỷ luật, kỷ cương hành chính, thậm chí có hiện tượng tham nhũng, tiêu cực dẫn đến phải xử lý hình sự, do đó, ảnh hưởng lớn đến chất lượng chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ CCHC.
Năng lực của công chức tham mưu, đề xuất các giải pháp chỉ đạo, điều hành CCHC ở một số nơi còn hạn chế, còn rập khuôn, máy móc và thiếu tính sáng tạo, mang tính hình thức dẫn đến hiệu quả chỉ đạo, điều hành chưa cao. Hệ thống tổ chức các cơ quan, đơn vị tham mưu CCHC thiếu thống nhất giữa các bộ, ngành, địa phương, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả chỉ đạo điều hành từ Trung ương xuống địa phương và giữa các cơ quan, đơn vị trực thuộc bộ, ngành, địa phương. Công tác kiểm tra CCHC ở một số bộ, ngành, địa phương chưa đáp ứng yêu cầu; có nơi kết luận kiểm tra còn rất chung chung, hình thức, không chỉ rõ hạn chế dẫn đến khó khăn trong việc khắc phục. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ số trong hoạt động chỉ đạo điều hành CCHC có nhiều cải thiện rõ nét trong những năm qua. Tuy nhiên, mức độ ứng dụng công nghệ phụ thuộc khá nhiều vào quyết tâm, nhận thức và mong muốn thay đổi của lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, dẫn đến có sự không đồng đều giữa các bộ, các địa phương trong việc áp dụng công nghệ, đổi mới phương thức làm việc... Do đó, làm gián đoạn quá trình xử lý công việc giữa các cơ quan, đơn vị và giảm hiệu quả chỉ đạo, điều hành CCHC.
Mặt khác, công tác theo dõi, đánh giá còn gặp nhiều khó khăn do hệ thống thông tin của các cơ quan, đơn vị chưa duy trì, cập nhật được hệ thống cơ sở dữ liệu CCHC một cách đồng bộ. Thời gian công bố kết quả Chỉ số CCHC và Chỉ số hài lòng về sự phục vụ hành chính thường diễn ra vào giữa Quý II hàng năm là khá muộn, một số thông tin đánh giá không còn tính thời sự. Tài liệu kiểm chứng làm căn cứ đánh giá, chấm điểm của một số bộ, ngành, địa phương đôi khi thiếu chính xác, cập nhật không đầy đủ dẫn đến khó khăn trong việc đối chiếu, thẩm định và đánh giá.
Giải pháp tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành cải cách hành chính trong thời gian tới
Để khắc phục những hạn chế, bất cập, giúp nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành CCHC; thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng nền hành chính “dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân” theo lộ trình đã đề ra tại Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030, các bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo, quán triệt các cơ quan, đơn vị trực thuộc tập trung thực hiện tốt một số nội dung trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục quán triệt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về đẩy mạnh CCHC, xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình tổng thể một cách toàn diện, đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, đi vào chiều sâu, thiết thực, hiệu quả nhằm xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, nâng cao trách nhiệm giải trình, từng bước hiện đại phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Phải xác định người dân làm trung tâm, lấy sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp làm thước đo đánh giá chất lượng hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Nâng cao vai trò chỉ đạo, lãnh đạo của các cấp ủy đảng; ý thức, trách nhiệm của cơ quan hành chính nhà nước các cấp đối với công tác CCHC. Tăng cường sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, người dân, doanh nghiệp trong việc giám sát, phản biện xã hội đối với hoạt động của các cơ quan hành chính, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi nhiệm vụ, công vụ và công tác CCHC.
Hai là, tăng cường, nâng cao chất lượng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch CCHC hàng năm; kế hoạch của các bộ, ngành, địa phương phải bám sát các mục tiêu, nhiệm vụ CCHC được giao tại Nghị quyết số 76/NQ-CP, Chỉ thị số 23/CT-TTg và các văn bản liên quan; trong đó, các mục tiêu, nhiệm vụ CCHC phải cụ thể, khả thi, có tính định lượng và xác định rõ kết quả, sản phẩm đầu ra theo lộ trình, gắn với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện và bố trí đủ nguồn lực bảo đảm để triển khai thực hiện các nhiệm vụ.
Ba là, phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các cấp đối với công tác CCHC. Theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ và Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chịu trách nhiệm trực tiếp chỉ đạo thống nhất việc thực hiện Chương trình trong phạm vi quản lý của mình; xác định CCHC là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt của cả nhiệm kỳ công tác; tăng cường kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện Chương trình tổng thể. Gắn việc đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ CCHC hàng năm với đánh giá trách nhiệm, năng lực lãnh đạo, quản lý của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị. Tăng cường vai trò, trách nhiệm, năng lực của cơ quan thường trực CCHC tại bộ, ngành, địa phương. Có cơ chế phân công, phối hợp thống nhất, rõ thẩm quyền, trách nhiệm cụ thể giữa các cơ quan chủ trì triển khai các nội dung CCHC để bảo đảm Chương trình/Kế hoạch được triển khai đồng bộ, thống nhất theo lộ trình và mục tiêu đã đề ra.
Bốn là, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, công chức, người dân, doanh nghiệp và toàn xã hội. CCHC không chỉ là công việc riêng của hệ thống các cơ quan hành chính, mà là yêu cầu chung của toàn xã hội. Vì vậy, cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến thông tin để mọi cán bộ, công chức và người dân nhận thức đúng, đồng thuận, chấp hành các chủ trương, chính sách, nội dung CCHC của Đảng, Nhà nước. Công tác thông tin, tuyên truyền phải được triển khai một cách thường xuyên, liên tục, dưới các hình thức đa dạng, thiết thực và nội dung cụ thể, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Khuyến khích sử dụng có hiệu quả phần mềm ứng dụng, công nghệ số và các tiện ích của một số mạng xã hội có nhiều người dùng để đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả tuyên truyền CCHC đến các đối tượng khác nhau một cách nhanh chóng, thuận tiện. Chú trọng kết hợp, lồng ghép các hoạt động thông tin, tuyên truyền với tổ chức các cuộc thi tìm hiểu, tìm kiếm sáng kiến CCHC, góp phần vừa nâng cao nhận thức, kiến thức vừa tạo động lực, khuyến khích đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chủ động, tích cực nghiên cứu, sáng tạo và đề xuất các ý tưởng, giải pháp, mô hình CCHC hiệu quả để triển khai áp dụng thí điểm, nhân rộng tại cơ quan, đơn vị, địa phương.
Năm là, bố trí đủ nguồn lực tài chính và nhân lực để triển khai thực hiện các nhiệm vụ CCHC. Huy động và bố trí đủ cán bộ, công chức, viên chức có năng lực xây dựng, tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ CCHC. Nâng cao năng lực nghiên cứu và chỉ đạo của các cơ quan có trách nhiệm giúp Chính phủ và UBND các cấp tổ chức thực hiện nhiệm vụ CCHC. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ, kỹ năng cho đội ngũ công chức trực tiếp tham mưu nhiệm vụ CCHC của các bộ, ngành, địa phương.
Sáu là, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính gắn với tạo động lực trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Thông qua các biện pháp nâng cao kỷ luật, kỷ cương hành chính, đạo đức công vụ gắn liền với các chính sách đãi ngộ, động viên, khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đổi mới công tác đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, viên chức theo hướng dựa trên kết quả, sản phẩm đầu ra, bảo đảm khách quan, công bằng. Coi trọng công tác thi đua, khen thưởng trong CCHC; cần có cơ chế động viên, khuyến khích; có chính sách lương, thưởng phù hợp, phản ánh đúng năng lực, kết quả thực thi công vụ, nhiệm vụ của công chức, viên chức; bảo vệ những cán bộ, công chức dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới vì sự nghiệp chung. Đồng thời, đẩy mạnh việc rà soát, hoàn thiện và ban hành các quy định, chế tài xử lý nghiêm những trường hợp cán bộ, công chức, viên chức cố tình lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tham nhũng, trục lợi, làm mất uy tín với Nhân dân, gây thiệt hại cho Nhà nước.
Bảy là, đổi mới phương pháp theo dõi, đánh giá định kỳ kết quả thực hiện nhiệm vụ CCHC; thường xuyên đo lường sự hài lòng của người dân, tổ chức. Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện bộ tiêu chí, đổi mới phương pháp đánh giá kết quả CCHC hàng năm theo hướng toàn diện, ổn định tương đối, đa chiều, công khai, minh bạch, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông, công nghệ số trong đánh giá. Sử dụng hiệu quả kết quả Chỉ số CCHC trong theo dõi, đánh giá, quản lý công tác CCHC. Thường xuyên khảo sát sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước các cấp dưới nhiều hình thức, trên các nội dung quản lý nhà nước khác nhau, như ban hành cơ chế, chính sách, pháp luật; tổ chức thực thi pháp luật; cung cấp dịch vụ công... của cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin, truyền thông, công nghệ số trong khảo sát trực tuyến người dân, tổ chức để cung cấp thông tin thường xuyên, liên tục, kịp thời về tình hình phục vụ của các cơ quan hành chính cho Chính phủ và chính quyền các cấp ở địa phương.
Tám là, đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, nhất là công nghệ thông tin, truyền thông, công nghệ số để đổi mới phương thức hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động và chất lượng phục vụ Nhân dân của cơ quan hành chính nhà nước các cấp. Tập trung xây dựng, triển khai các đề án về CCHC quy mô quốc gia tại Chương trình tổng thể; đẩy nhanh tiến độ triển khai, hoàn thành những nhiệm vụ CCHC trọng tâm đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo ưu tiên thực hiện tại Chỉ thị số 23/CT-TTg, tạo chuyển biến mạnh mẽ ngay từ những năm đầu triển khai Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030.
ThS. Phạm Minh Hùng, Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính (Bộ Nội vụ), Chánh Văn phòng Ban Chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ
Nguồn: tcnn.vn