Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với Anh hùng và Chiến sĩ thi đua nông nghiệp năm 1957Đề cập sự thống nhất đức và tài của người cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Có tài phải có đức" (1). Theo Người, đức và tài phải được biểu hiện trên kết quả công tác và phải luôn thống nhất, gắn bó chặt chẽ với nhau trong nhân cách người cán bộ cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, người cán bộ cách mạng trước hết phải có đạo đức cách mạng, bởi vì “đạo đức là gốc của người cách mạng”. Người khẳng định: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước, không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân" (2); và “Mọi việc thành hay là bại, chủ chốt là do cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách mạng, hay là không" (3).
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh tài của người cán bộ cách mạng là năng lực của họ, được biểu hiện bằng hiệu suất, hiệu quả hoạt động trong một lĩnh vực thực tiễn nào đó. Tài năng của người cán bộ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tâm - sinh lý, trí lực, thể lực… và là kết quả của một quá trình học tập, tích lũy kinh nghiệm của mỗi người. Bởi vậy, trong sử dụng cán bộ, Người dạy phải “biết tuỳ tài mà dùng người”. Theo Người, để có được tài năng, người cán bộ cách mạng cần phải tích cực học tập, kiên trì rèn luyện, phải thực hiện lời dạy của Lênin “Học, học nữa, học mãi".
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, đức và tài phải luôn gắn bó chặt chẽ, quan hệ biện chứng với nhau trong nhân cách của người cán bộ cách mạng. Trong mối quan hệ đó thì đức phải được đặt lên hàng đầu: “Đức phải có trước tài" (4), đức là “gốc”. Nếu có tài mà không có đức là vô dụng, vì “có tài không có đức, tham ô hủ hoá có hại cho nước" (5). Bên cạnh đó, Người cũng nói rõ: “Có đức không có tài như ông bụt ngồi trong chùa, không giúp ích gì được ai" (6).
Nâng cao chất lượng cán bộ, đảng viên theo Tư tưởng Hồ Chí MinhTrải qua hơn 30 năm đổi mới ở nước ta, bên cạnh những thành tựu to lớn về nhiều mặt thì vẫn còn tồn tại những hạn chế, khuyết điểm phải khắc phục. Trong đó, nguyên nhân của mọi nguyên nhân chính là vấn đề cán bộ và công tác cán bộ. Đại hội XII của Đảng chỉ rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên chưa bị đẩy lùi; có mặt, có bộ phận còn diễn biến phức tạp hơn; một số rất ít cán bộ, đảng viên bị phần tử xấu lợi dụng lôi kéo, kích động, xúi giục, mua chuộc đã có tư tưởng, việc làm chống đối Đảng, Nhà nước" (7). Không những vậy, năng lực của một bộ phận cán bộ cũng là dấu hỏi lớn mà chưa có lời giải thỏa đáng. Thời gian qua, không ít cán bộ được quy hoạch, bổ nhiệm với vỏ bọc "đúng quy trình", song thực chất là biểu hiện của "ép" cho đúng quy trình chứ chưa phản ánh khách quan, chính xác phẩm chất, năng lực thực sự của cán bộ.
Trước yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước cùng những tác động tiêu cực của mặt trái nền kinh tế thị trường; từ thực trạng công tác cán bộ của Đảng, nhất là việc tu dưỡng, rèn luyện của cán bộ, đảng viên và sự chống phá quyết liệt của các thế lực thù địch bằng “diễn biến hòa bình”; từ nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII) đã chỉ rõ yêu cầu cấp thiết hiện nay đòi hỏi Đảng cần chú trọng công tác rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ đức và tài, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng. Do đó, vận dụng Tư tưởng Hồ Chí Minh về sự thống nhất giữa đức và tài của người cán bộ cách mạng trong đổi mới và hội nhập quốc tế, cấp ủy các cấp cần quan tâm thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp sau:
Một là, nhận thức đúng mối quan hệ giữa đức và tài trong xây dựng đội ngũ cán bộ cách mạng hiện nay theo Tư tưởng Hồ Chí Minh gắn với quán triệt, thực hiện nghiêm các quan điểm của Đảng về công tác cán bộ. Theo đó, công tác giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên cần thiết thực hơn và hướng đến mục tiêu hình thành ở đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng cả về đạo đức, tài năng và phải lấy đạo đức là cái trước tiên. Trong đó, cấp ủy đảng các cấp, nhất là cấp ủy cơ sở phải nghiên cứu, nắm vững giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về đức và tài trong đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, sử dụng cán bộ. Đề cao việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức của người cán bộ, đảng viên là việc làm thường xuyên mà mọi cấp ủy, tổ chức đảng phải thấu triệt. Coi trọng việc phát triển toàn diện, thống nhất cả đức và tài; lấy đạo đức làm gốc cho tài năng phát triển và đức phải có trước tài.
Hai là, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng các cấp và người đứng đầu trong tu dưỡng, rèn luyện cán bộ. Cấp ủy và người đứng đầu phải luôn quán triệt và thực hiện tốt việc tu dưỡng, rèn luyện cả về đạo đức và tài năng cho đội ngũ cán bộ ở mọi nơi, mọi lúc, mọi công việc và trong các mối quan hệ. Cần chú ý bồi dưỡng, rèn luyện tình thương yêu sâu sắc đối với con người, với đồng chí, với nhân dân trên lập trường giai cấp công nhân và chủ nghĩa nhân văn cộng sản; sống có nghĩa, có tình, tôn trọng nhân cách, phẩm giá con người; luôn quan tâm, chăm lo nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của cán bộ, công chức, viên chức trong cơ quan, đơn vị và nhân dân. Chú trọng rèn luyện cho cán bộ tinh thần chủ động khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Ba là, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực toàn diện cho đội ngũ cán bộ, đảng viên, giúp họ vươn lên chiếm lĩnh được tri thức, làm chủ khoa học công nghệ, vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ. Đây là vấn đề hết sức cấp thiết trong xu thế toàn cầu hóa kinh tế và hội nhập quốc tế hiện nay. Mỗi cấp ủy, tổ chức đảng cần khuyến khích và bắt buộc cán bộ phải học tập, tu dưỡng, rèn luyện không ngừng về năng lực, trình độ toàn diện, đồng thời chuyên sâu về chuyên môn nghiệp vụ đảm nhiệm để tiến kịp thời đại. Mỗi cán bộ, đảng viên cũng cần thường xuyên trau dồi tri thức, không ngừng đổi mới, sáng tạo; kiên trì, bền bỉ trong tiếp thu, vận dụng bản chất khoa học, cách mạng của Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh để giải quyết công việc.
Bốn là, tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về "Đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, phong cách, đạo đức Hồ Chí Minh", nhằm xây dựng đạo đức và tài năng cho đội ngũ cán bộ của Đảng ta hiện nay, tạo cơ sở vững chắc để người cán bộ giữ vững phẩm chất cách của mình trước mọi cám dỗ tầm thường; tạo sự “đề kháng” tốt nhất cho họ trước sự xâm hại của thứ vi trùng độc hại là chủ nghĩa cá nhân; giúp họ không thể gục ngã bởi sự quyến rũ của đồng tiền, quyền lực và tham vọng. Đồng thời, hình thành và củng cố phương pháp, tác phong làm việc khoa học, nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc đảm nhiệm.
(1) (5) (6) Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tập 10, tr.345; 345-346; 346.
(2) Sđd, tập 5, tr.292.
(3) Sđd, tập 9, tr.354.
(4) Sđd, tập 12, tr.269.
(7) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr.185.
Nguồn: Tạp chí Xây dựng Đảng