BỘ NỘI VỤ

1. Đặt vấn đề

Với vai trò là đô thị đặc biệt, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, TP. Hồ Chí Minh có nhiều lợi thế về thu hút đầu tư, là địa phương có lợi thế trong thu hút nhân lực trình độ cao. Thành phố nhận thức sâu sắc về vai trò quan trọng của nguồn nhân lực trong phát triển kinh tế – xã hội Thành phố. Do đó, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ IX (nhiệm kỳ 2010 – 2015) và thứ X (nhiệm kỳ 2015 – 2020) đã đề ra các chương trình đột phá, trong đó có Chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Chương trình đột phá nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, gồm: 6 chương trình nhánh, trong đó Chương trình nhánh nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho hệ thống chính trị là nền tảng để triển khai nghiên cứu, xây dựng cơ chế, chính sách nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, tăng cường thu hút nhân tài cho khu vực công của TP. Hồ Chí Minh.

2. Những kết quả đạt được

Một là, để đáp ứng nhu cầu nhân lực cho hệ thống chính trị, từ năm 1999 – 2000, Thành phố đã triển khai các chương trình đào tạo cán bộ trẻ, như sau:

(1) Chương trình tạo nguồn quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý trẻ tuổi, khởi nguồn là Chương trình quy hoạch cán bộ dài hạn nhằm thu hút, tuyển chọn sinh viên, cán bộ, công chức, viên chức trẻ tuổi có triển vọng phát triển tốt, tạo nguồn quy hoạch, đào tạo, rèn luyện qua thực tiễn để trở thành cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, góp phần bổ sung đội ngũ cán bộ chủ chốt cho các tổ chức trong hệ thống chính trị của Thành phố.

Trong giai đoạn từ năm 2001 – 2020, Chương trình này đã xét tuyển và bố trí công tác hơn 1.500 cán bộ, công chức, viên chức và sinh viên cho hệ thống chính trị của Thành phố. Hiện nay có 899 trường hợp đang công tác tại các cơ quan, đơn vị, trong đó có 552 cán bộ nữ (61,4%). Số lượng được tuyển chọn gồm: 417 cán bộ, công chức (46,38%); 482 sinh viên (53,61%); đã có 764 cán bộ trẻ tuổi (84,98%) được kết nạp Đảng.

Về trình độ lý luận chính trị, có 307 cán bộ được đào tạo cao cấp lý luận chính trị (34,15%), 451 cán bộ có trình độ trung cấp lý luận chính trị (50,17%), 71 cán bộ có trình độ sơ cấp (7,90%). Qua đánh giá hằng năm, có trên 95% hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên, hầu hết cán bộ trẻ thể hiện ý thức kỷ luật, tích cực học tập nâng cao trình độ và rèn luyện đạo đức, lối sống, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Giai đoạn từ năm 2016 đến nay, có 74 ứng viên đạt kết quả phỏng vấn, tuy nhiên, hiện chỉ có 16 trường hợp được công nhận vào Chương trình (do quy định sau khi đạt kết quả phỏng vấn phải có cơ quan, đơn vị đồng ý tiếp nhận và trúng tuyển các kỳ thi tuyển công chức, xét tuyển viên chức thì mới được công nhận vào Chương trình) và bố trí về đơn vị công tác.

(2) Chương trình đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ, khởi nguồn là Chương trình đào tạo 300 tiến sỹ, thạc sỹ nhằm mục tiêu tuyển chọn, đào tạo sinh viên, cán bộ, công chức, viên chức trẻ tuổi có trình độ cao để trở thành cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, cán bộ khoa học, công nghệ và khoa học xã hội – nhân văn góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho Thành phố.

Việc lựa chọn ngành đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ cho các học viên của Chương trình đều căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và phát triển Thành phố, trong đó chú trọng lĩnh vực quản lý nhà nước về kinh tế, đô thị, thương mại quốc tế và các ngành khoa học – công nghệ mũi nhọn, tập trung đào tạo các nhóm ngành quản lý nhà nước; nhóm ngành quản lý đô thị; nhóm ngành kinh tế; nhóm ngành luật; nhóm ngành khoa học công nghệ; nhóm ngành khoa học chính trị, xã hội.

Từ năm 2016 đến nay, có 108 ứng viên đạt kết quả phỏng vấn, có 93 trường hợp được công nhận vào Chương trình, trong đó có 6 tiến sỹ và 87 thạc sỹ. Tổng số cán bộ đã được đào tạo là 920 học viên: thạc sỹ có 828 học viên, tiến sỹ có 92 học viên. Hiện nay, Chương trình có 686 học viên đang công tác tại các phường, xã, thị trấn; quận, huyện; sở, ban, ngành, các đoàn thể chính trị – xã hội Thành phố, các ban thuộc Thành ủy, các doanh nghiệp nhà nước thuộc Thành phố quản lý.

Tính đến ngày 31/12/2019, ở khối quận, huyện có 58 người tham gia Ban Chấp hành Đảng bộ (18 ủy viên Ban Thường vụ quận, huyện ủy); giữ chức bí thư, chủ tịch Hội đồng nhân dân (HĐND), Ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện: 4 người; phó chủ tịch UBND/HĐND cấp huyện: 21 người; trưởng phòng, ban và tương đương cấp huyện: 35 người; phó trưởng phòng, ban và tương đương cấp huyện: 54 người; bí thư, chủ tịch HĐND/UBND cấp xã: 42 người; phó bí thư, phó chủ tịch HĐND/UBND cấp xã: 36 người. Ở khối sở, ban, ngành, có 9 người đang giữ chức vụ phó giám đốc sở và tương đương; 42 người giữ chức trưởng phòng và tương đương thuộc sở, phó trưởng phòng và tương đương thuộc sở có 77 người.

(3) Chương trình quy hoạch tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý xuất thân từ công nhân. Thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 28/01/2008 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Ban Thường vụ Thành ủy đã phê duyệt Chương trình công nhân nhằm phát hiện, tuyển chọn đội ngũ công nhân, cán bộ kỹ thuật, quản lý các phân xưởng, dây chuyền sản xuất, thành viên Ban Chấp hành các đoàn thể chính trị – xã hội tại doanh nghiệp, sinh viên tốt nghiệp đại học các ngành kỹ thuật để quy hoạch, đào tạo, rèn luyện trở thành cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Năm 2010, Chương trình tạo nguồn quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý xuất thân từ công nhân (sau đây gọi là Chương trình công nhân) ra đời nhằm tuyển chọn đội ngũ công nhân và lao động sáng tạo trẻ trong các cơ sở sản xuất, kinh doanh để định hướng, bồi dưỡng nhằm tạo nguồn cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở. Đến nay, Thành phố đã tuyển chọn được 135 cán bộ, gồm 84 công nhân, 51 sinh viên. Các trường hợp nêu trên đã tham gia thi tuyển công chức (nếu được bố trí về công tác tại các cơ quan Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị – xã hội) hoặc được bố trí về các doanh nghiệp nhà nước thuộc Thành phố quản lý.

Để thực hiện 3 chương trình cán bộ trẻ, Ban Thường vụ Thành ủy đã ban hành các quyết định, quy chế, kế hoạch làm cơ sở pháp lý triển khai hiện các Chương trình; chỉ đạo các cơ quan báo, đài thực hiện công tác tuyên truyền, giới thiệu rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng và chỉ đạo Ban Tổ chức Thành ủy tổ chức các hội nghị phổ biến, quán triệt quy chế đến các địa phương, cơ quan, đơn vị. Đối với Chương trình trẻ tuổi và Chương trình thạc sỹ, tiến sỹ, Ban Tổ chức Thành ủy đã phối hợp với Thành Đoàn, đảng ủy, ban giám hiệu các trường đại học tổ chức giới thiệu các chương trình đến sinh viên. Đồng thời, Ban Tổ chức Thành ủy cũng đã làm việc với các quận – huyện, sở, ban, ngành và đảng ủy cấp trên cơ sở để rút kinh nghiệm; ghi nhận, tiếp thu, bổ sung góp ý của các địa phương, cơ quan, đơn vị vào nội dung và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện, đặc biệt là công tác quản lý, bố trí và phát huy năng lực. Đối với Chương trình công nhân, Ban Tổ chức Thành ủy phối hợp với các cơ quan báo chí thông tin, giới thiệu chương trình trên các phương tiện thông tin đại chúng của Thành phố; phối hợp với Thành đoàn, Đảng ủy Đại học Quốc gia, Đảng ủy Khối đại học, cao đẳng Thành phố và Đảng ủy – Ban Giám hiệu các trường đại học tổ chức phổ biến quy chế của Chương trình đến sinh viên các ngành kỹ thuật tại các cơ sở giáo dục đại học uy tín của Thành phố.

Qua quá trình tổ chức triển khai thực hiện, đến nay, giai đoạn 1 (từ năm 2001 – 2005), giai đoạn 2 (từ năm 2006 – 2010), giai đoạn 3 (từ năm 2011 – 2015), giai đoạn 4 (từ năm 2016 – 2020), các chương trình nêu trên đã tạo được những chuyển biến tích cực trong nhận thức của các ngành, các cấp về công tác tạo nguồn quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý tương lai, góp phần bảo đảm công tác quy hoạch cán bộ của Thành phố trong các nhiệm kỳ vừa qua.

(4) Thí điểm thu hút chuyên gia khoa học và công nghệ cho thành phố. Để đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các ngành, lĩnh vực nghiên cứu khoa học và công nghệ cao, từ năm 2014, Thành phố đã tổ chức thí điểm thuê chuyên gia vào làm việc tại 4 đơn vị thí điểm: Ban Quản lý Khu Công nghệ cao, Ban Quản lý Khu Nông nghiệp Công nghệ cao; Viện Khoa học và Công nghệ tính toán thuộc Sở Khoa học và Công nghệ và Trung tâm Công nghệ sinh học thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn với mức lương khoán hàng tháng tối đa 150.000.000 đồng (theo Quyết định số 5715/QĐ-UBND ngày 21/11/2014 của Chủ tịch UBND Thành phố).

Chuyên gia được thu hút theo chính sách này được mở rộng ra cả đối tượng là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài. Việc thí điểm đã tạo nền tảng để Thành phố triển khai các dự án hợp tác nghiên cứu khoa học, phát triển và chuyển giao công nghệ với các nước tiên tiến, góp phần khơi gợi tinh thần dân tộc, hướng về nguồn cội và tham gia đóng góp xây dựng quê hương của nhân sỹ, trí thức Việt Nam ở nước ngoài.

Hai là, từ năm 2018 đến nay, thực hiện Nghị quyết số 54/2017/QH14 ngày 24/11/2017 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, UBND Thành phố đã giao Sở Nội vụ chủ trì, tham mưu xây dựng chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và tài năng đặc biệt của Thành phố. Thực hiện chỉ đạo của UBND Thành phố, Sở Nội vụ đã tham mưu UBND Thành phố trình HĐND Thành phố 2 đề án về chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt và đã được HĐND Thành phố thông qua Nghị quyết số 20/2018/NQ-HĐND ngày 07/12/2018 về mức thu nhập chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt đối với lĩnh vực TP. Hồ Chí Minh có nhu cầu thu hút giai đoạn 2018 – 2022.

Theo nghị quyết trên, chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt được ký hợp đồng theo nhiệm vụ, công trình cụ thể (không thu hút vào biên chế), được hưởng trợ cấp ban đầu tối đa lên đến 100.000.000 đồng. Chuyên gia, nhà khoa học được hưởng tiền lương hàng tháng theo bảng lương chuyên gia; người có tài năng đặc biệt được hưởng mức trợ cấp hàng tháng từ 30.000.000 đồng – 50.000.000 đồng. Chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng, đặc biệt khi hoàn thành nhiệm vụ được giao (có công trình, sản phẩm khoa học hoặc thành tích đặc biệt) thì được hưởng mức thù lao khuyến khích nghiên cứu với tỷ lệ 1% giá trị/kinh phí ngân sách chi cho công trình, sản phẩm khoa học (người có tài năng đặc biệt được thưởng theo công trạng, thành tích với mức tối đa 1.000.000.000 đồng/người).

Ngoài ra, các chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt còn được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở tối đa 7.000.000 đồng/tháng và các chính sách ưu đãi khác. Triển khai Nghị quyết số 20/2018/NQ-HĐND, UBND Thành phố ban hành Quyết định số 17/2019/QĐ-UBND ngày 04/7/2019 quy định về chính sách thu hút và phát triển đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt đối với lĩnh vực TP. Hồ Chí Minh có nhu cầu giai đoạn 2019 - 2022.

Từ năm 2014 – 2018, Thành phố đã thu hút 17 chuyên gia về công tác (trong đó có 8 chuyên gia là người Việt Nam ở nước ngoài; 2 chuyên gia người Việt Nam và 7 chuyên gia là người nước ngoài). Đến nay còn 12 chuyên gia đang công tác (5 chuyên gia sau khi hết hợp đồng đã không tiếp tục làm việc). Chính sách thu hút chuyên gia được tổ chức thực hiện bước đầu có hiệu quả. Nhiều đề xuất, hiến kế có chất lượng của các chuyên gia, nhà khoa học được lãnh đạo các cơ quan, đơn vị của Thành phố lắng nghe, quan tâm và chỉ đạo triển khai, thực hiện. Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách thí điểm chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng, chưa đủ sức thu hút các chuyên gia đầu ngành, các nhà khoa học có uy tín ở các viện nghiên cứu, các trung tâm khoa học, trường đại học nước ngoài. Một số yêu cầu của quy chế còn bất cập với thực tiễn như quy định chuyên gia “không bị ràng buộc về công việc, pháp lý đối với một tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước” khiến cho nhiều chuyên gia còn e ngại và hạn chế cơ hội mở rộng hợp tác với các cơ quan, đơn vị của Thành phố. Do đó, để có cơ sở triển khai thực hiện quy trình thu hút bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, UBND Thành phố đã thành lập các hội đồng thu hút, tuyển chọn chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt.

Hiện nay, các sở, ban, ngành chức năng đang tham mưu trình UBND Thành phố ban hành quy trình thu hút. Theo kế hoạch, sẽ tiến hành thu hút, tuyển chọn chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt, đáp ứng nhu cầu nhân lực cho các cơ quan, đơn vị của Thành phố. Mặc dù tiến độ thực hiện chưa đạt được như mong muốn, nhưng việc xây dựng quy trình và tổ chức thực hiện chính sách thu hút đã được triển khai nghiêm túc, cẩn trọng, bảo đảm chất lượng nhằm hạn chế sai sót, dàn trải, góp phần sử dụng có hiệu quả nguồn ngân sách đầu tư, phát triển nhân lực chất lượng cao.

Việc xây dựng chính sách thu hút theo cơ chế đặc thù đã tạo động lực mới trong phát triển các ngành, lĩnh vực mũi nhọn, công nghệ cao của Thành phố trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, kỷ nguyên tri thức, góp phần đưa Thành phố thành nơi thu hút, hội tụ nhân tài, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần thực hiện quản trị nhà nước đạt nhiều thành tựu.

3. Đánh giá thực trạng việc thu hút, trọng dụng nhân tài thúc đẩy phát triển và quản trị nhà nước tại TP. Hồ Chí Minh

(1) Những ưu điểm:

Công tác nghiên cứu, xây dựng và triển khai Chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của lãnh đạo Thành ủy, UBND Thành phố, gắn kết tốt với thực hiện các chủ trương về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù theo Nghị quyết số 54/2018/QH14, tạo bước phát triển mới trong thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trên cơ sở quán triệt, triển khai các chủ trương, nghị quyết và vận dụng sáng tạo các quan điểm của Trung ương về cán bộ và công tác cán bộ, căn cứ tình hình thực tiễn về tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ của Thành phố, Thành ủy đã mạnh dạn chỉ đạo đột phá vào một số khâu trọng yếu trong công tác cán bộ, mang lại kết quả tích cực, góp phần củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Thành phố.

Việc gắn kết, thực hiện chiến lược về công tác cán bộ với các chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của Thành phố, thể hiện tầm nhìn chiến lược trong triển khai, thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước phù hợp với đặc thù của địa phương.

Đội ngũ cán bộ, công chức thuộc các chương trình cán bộ trẻ được đào tạo tốt và có nhiều phẩm chất, năng lực, một số có tư duy năng động, đổi mới, sáng tạo, khao khát cống hiến cho sự phát triển của Thành phố.

Việc xây dựng và ban hành chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt đã tạo động lực mới, là cơ sở quan trọng để Thành phố tiếp tục phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo, đi đầu trong đổi mới, cải cách và hội nhập tương xứng với vai trò, vị thế đô thị đặc biệt của Thành phố; đáp ứng kỳ vọng, mong mỏi của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

(2) Những hạn chế:

Kết quả thực hiện 3 chương trình cán bộ trẻ của Thành phố chưa đạt được như chỉ tiêu đề ra do Thành phố đang quyết liệt thực hiện việc tinh giản biên chế, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ, công chức theo Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Việc đào tạo, bồi dưỡng theo 3 chương trình cán bộ trẻ hiện nay gặp rất nhiều khó khăn. Từ năm 2018 đến nay, nguồn cán bộ trẻ từ học sinh, sinh viên và cả đội ngũ viên chức tham gia đào tạo theo 3 chương trình giảm mạnh, không đạt được chỉ tiêu đề ra. Các đối tượng này hiện nay không còn được sử dụng ngân sách nhà nước để hỗ trợ kinh phí đào tạo theo Thông tư số 36/2018/TT-BTC ngày 30/3/2018 của Bộ Tài chính về hướng dẫn việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí dành cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức nên Thành phố không có cơ sở để phát hiện, khuyến khích và tuyển chọn được đội ngũ nhân lực trẻ trình độ cao vào hệ thống chính trị.

Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức trẻ, có trình độ cao, năng lực tốt đã không tiếp tục gắn bó, công tác trong khu vực công sau khi hoàn thành thời gian phục vụ bắt buộc. Việc thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt là chính sách lớn, đòi hỏi sự thận trọng trong xây dựng cơ chế tổ chức thực hiện nên thời gian xây dựng quy trình đòi hỏi nhiều thời gian nghiên cứu, hoàn thiện.

Nhu cầu của các cơ quan, đơn vị rất đa dạng, thay đổi theo yêu cầu thực tiễn, trong khi thời gian thực hiện các khâu của quy trình thu hút theo hướng cạnh tranh, công khai, minh bạch cần có thời gian và nguồn lực để thực hiện.

(3) Nguyên nhân của hạn chế:

Công tác dự báo nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong ngắn hạn và dài hạn; xây dựng các chính sách phát triển cán bộ trẻ sau đào tạo; công tác theo dõi, đánh giá nhằm phát huy hoặc cho thôi tham gia chương trình còn hạn chế. Đặc biệt là khi triển khai thực hiện việc tuyển dụng công chức, viên chức theo vị trí việc làm trong bối cảnh đẩy mạnh tinh giản biên chế khiến cho các cơ quan, đơn vị chưa thực sự quan tâm, tạo điều kiện sẵn sàng tiếp nhận cán bộ trẻ.

Một số cán bộ, học viên 3 chương trình cán bộ trẻ của Thành phố sau khi hoàn thành thời gian đào tạo đã không được đánh giá đúng năng lực chuyên môn, ý thức tự giác học hỏi, phấn đấu còn hạn chế. Nhiều trường hợp xin nghỉ việc, không hoàn thành thời gian công tác đã cam kết, làm ảnh hưởng đến chất lượng chung. Vì vậy, kết quả thực hiện thời gian qua chưa thực sự phát huy hết tiềm năng của cán bộ, học viên và nâng cao uy tín, hình ảnh của các chương trình của Thành phố.

Quy định hiện hành về tuyển dụng, sử dụng và chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức, viên chức được thực hiện thống nhất trên cả nước, do đó chưa phù hợp với tình hình và điều kiện thực tiễn của Thành phố. Mặc dù Thành phố đã có kiến nghị với Trung ương, Chính phủ và các bộ – ngành liên quan, nhưng chưa được xem xét điều chỉnh kịp thời. Đặc biệt là quy định về nguồn kinh phí chi cho đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức (Thông tư số 36/2018/TT-BTC). Do đó, Thành phố chưa có nhiều chính sách khuyến khích, giữ chân cán bộ trẻ xuất sắc tiếp tục cống hiến lâu dài cho hệ thống chính trị Thành phố.

Sự phát triển của khu vực tư, nhất là chính sách tiền lương hấp dẫn đã tác động đến tình hình ổn định nhân sự tại các cơ quan, đơn vị. Thời gian qua có một tỷ lệ cán bộ, công chức, viên chức có năng lực tốt đã chuyển ra các tổ chức, doanh nghiệp ngoài khu vực công làm việc. Đây là những vấn đề cần hết sức quan tâm nhằm kéo giảm tình trạng “chảy máu chất xám” trong hệ thống chính trị Thành phố.

Thành phố chưa có nhiều kinh nghiệm về thu hút nhân tài, chưa có nhiều cơ hội tham khảo, nghiên cứu, học tập các mô hình của các nước trên thế giới. Vì vậy, việc triển khai xây dựng các đề án, chính sách đặc thù để phát triển nguồn nhân lực theo Nghị quyết số 54/2017/QH14 còn chậm so với yêu cầu.

4. Một số giải pháp

Một là, cần tập trung nâng cao nhận thức về vai trò, vị trí của nguồn lực con người nói chung và tầm quan trọng của đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao nói riêng. Trước hết, cần quán triệt những định hướng lớn đã đề ra, như: 3 đột phá chiến lược thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, XII và XIII của Đảng; Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII), Chương trình đột phá phát triển nhân lực và văn hóa theo Nghị quyết Đại hội XI Đảng bộ Thành phố… Theo đó, mỗi cấp ủy, người đứng đầu và tập thể lãnh đạo, quản lý cần coi đào tạo nguồn nhân lực là nhiệm vụ thường xuyên, có tính cốt yếu trong công tác cán bộ. Đây là nguồn lực quan trọng nhất, có tác động to lớn đến chất lượng và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị, đặc biệt trong bối cảnh Thành phố tiếp tục hội nhập sâu rộng, xây dựng đô thị thông minh.

Đẩy mạnh thực hiện quy định về chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt đối với các lĩnh vực Thành phố có nhu cầu thu hút giai đoạn 2019 – 2022 bảo đảm hiệu quả, chất lượng và phù hợp với tình hình phát triển kinh tế – xã hội Thành phố. Tiếp tục rà soát, kịp thời thông tin, tổ chức thu hút nhằm bảo đảm nhu cầu nhân lực chất lượng cao cho các cơ quan, đơn vị cũng như các chương trình, dự án, đề án trọng điểm của Thành phố.

Thường xuyên kiểm tra, giám sát, tạo điều kiện cho chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt được làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, phát huy hết năng lực và tinh thần phấn đấu, đóng góp cho Thành phố. Tiếp tục thực hiện các quy định, hướng dẫn, chỉ đạo của Trung ương và Chương trình hành động của Thành ủy về xây dựng nguồn nhân lực của Thành phố để nghiên cứu xây dựng Đề án hỗ trợ, phát triển tài năng trẻ, thu hút chuyên gia, nhà khoa học trẻ nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của hệ thống chính trị Thành phố và tạo nguồn cán bộ, lãnh đạo tương lai của Thành phố trong nhiệm kỳ 2020 – 2025 và tầm nhìn đến năm 2035.

Hai là, công tác đào tạo nguồn nhân lực cần xuất phát từ chính nhu cầu thực tế của mỗi cơ quan, tổ chức. Muốn đào tạo nhân lực chất lượng cao được “đúng” và “trúng” đòi hỏi phải thực hiện đầy đủ, chất lượng của các khâu đánh giá và xác định nhu cầu nhân lực của từng cơ quan, đơn vị.

Trước hết, thủ trưởng các cơ quan, đơn vị cần tiến hành rà soát những nhiệm vụ trọng tâm, từ đó đánh giá khách quan về thực trạng nguồn lực con người tại cơ quan, đơn vị có khả năng đáp ứng yêu cầu đề ra hay không, từ đó xây dựng kế hoạch, phương án tuyển chọn nhân sự và triển khai đào tạo.

Ba là, đối với công tác xây dựng các chương trình, đề án, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, cần nghiên cứu, đánh giá tổng thể xu hướng phát triển các ngành, lĩnh vực trọng điểm để xác định phương hướng đào tạo. Trên cơ sở đó, cơ quan, đơn vị được phân công xây dựng các chương trình, đề án, kế hoạch đào tạo của Thành phố sẽ nghiên cứu, dự báo nhu cầu tổng thể để bảo đảm bổ sung kịp thời đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có đủ trình độ, kỹ năng chuyên môn phù hợp.

Đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức theo chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Thành phố, tập trung vào đội ngũ cán bộ trẻ thuộc 3 chương trình của Thành phố. Chú trọng đào tạo gắn với việc đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục lý tưởng cách mạng nhất là đối với cán bộ trẻ, cán bộ nguồn quy hoạch.  

Bốn là, tăng cường thu hút, tuyển chọn và hoàn thiện cơ chế sử dụng và phát huy năng lực nhân tài. Chế độ, chính sách về nhân lực phải thực hiện theo nguyên tắc lấy kết quả đầu ra làm thước đo về mức độ cống hiến, năng lực chuyên môn và tiềm năng phát triển của từng trường hợp, tránh tình trạng lợi dụng chính sách hoặc người tài không tiếp tục gắn bó sau khi hết thời gian công tác bắt buộc. Bên cạnh đó, việc quan tâm, xây dựng môi trường phù hợp là một trong những yếu tố cần đặc biệt coi trọng.

Người đứng đầu cần thường xuyên rà soát, sắp xếp bộ máy theo hướng tinh gọn, nâng cao vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân, tăng cường tinh thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau trong thực thi công vụ; đồng thời có giải pháp hiệu quả, tạo điều kiện cho nhân tài nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Năm là, cần tiếp tục khuyến khích, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức, viên chức và học viên chủ động trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, tăng cường và phát huy nguồn lực xã hội hóa. Trong điều kiện nguồn ngân sách nhà nước, nguồn tài chính của các đơn vị sự nghiệp công lập (nhất là các đơn vị chưa tự chủ) còn eo hẹp, việc khuyến khích cán bộ, công chức, viên chức tìm kiếm nguồn kinh phí tài trợ, học bổng từ các tổ chức, doanh nghiệp là rất cần thiết.

Không chỉ phát huy tinh thần năng động, sáng tạo, việc tranh thủ được nguồn lực ngoài ngân sách đầu tư cho công tác đào tạo, bồi dưỡng còn là cơ sở, cầu nối cho các hoạt động hợp tác đào tạo sâu hơn giữa Thành phố và các đối tác trong và ngoài nước.

Kiến nghị Trung ương, Chính phủ xem xét, sớm xây dựng chính sách cải cách tiền lương phù hợp với mức sống và điều kiện của đô thị đặc biệt, đảm bảo mức lương và thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức đủ sức hấp dẫn để giữ chân nhân tài, tạo đột phá trong thu hút nhân lực chất lượng cao đến công tác và cống hiến lâu dài cho hệ thống chính trị.

Kiến nghị Chính phủ, Bộ Tài chính và Bộ Nội vụ xem xét, điều chỉnh quy định về kinh phí đào tạo, bồi dưỡng theo Thông tư số 36/2018/TT-BTC để tạo điều kiện cho Thành phố được chủ động sử dụng nguồn ngân sách nhà nước để tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng nhân lực chất lượng cao theo các chương trình phát triển nguồn nhân lực của Thành phố.

TS. Nguyễn Thị Thu Hòa, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh

----------

Tài liệu tham khảo:
1. Quốc hội (2023). Nghị quyết số 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh.
2. Thủ tướng Chính phủ (2023). Quyết định số 899/QĐ-TTg ngày 31/7/2023 phê duyệt chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
3. Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh (2019). Quyết định số 4567/QĐ-UBND và Quyết định số 4568/QĐ-UBND ngày 22/10/2019 thành lập Hội đồng và ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng khoa học tư vấn thực hiện chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học và người có tài năng đặc biệt của TP. Hồ Chí Minh.
4. Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh (2020). Quyết định số 1259/QĐ-UBND và Quyết định số 1260/QĐ-UBND ngày 10/4/2020 về thành lập Hội đồng và ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng thu hút, tuyển chọn tài năng đặc biệt cho lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao của TP. Hồ Chí Minh.
5. Bộ Tài chính (2018). Thông tư số 36/2018/TT-BTC ngày 30/3/2018 về hướng dẫn việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí dành cho công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức.