Theo các chuyên gia, TLĐT không làm giảm lượng nicotine hấp thụ vào cơ thể như nhiều người lầm tưởng. Thay vào đó, người dùng vô thức dung nạp lượng lớn nicotine dạng muối – vốn có khả năng hấp thu nhanh vào máu và ít gây cảm giác khó chịu khi hít sâu. Các thiết bị TLĐT phổ biến hiện nay, chủ yếu là dạng pod dùng một lần, chứa từ 2–5ml tinh dầu với hàm lượng nicotine cao (30–50 mg/ml). Người sử dụng thường tiêu thụ từ 2–3ml tinh dầu/ngày, tương đương 60–150mg nicotine dạng hơi.
Dù không phải toàn bộ lượng nicotine đều được hấp thụ, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng cơ thể có thể tiếp nhận tới 50–70% lượng nicotine khi sử dụng TLĐT, tùy vào thiết bị và cách sử dụng. Điều này có nghĩa, một người có thể hấp thụ 30–100mg nicotine mỗi ngày – trong khi chỉ cần 5–10mg/ngày đã đủ để gây lệ thuộc sinh học. Việc hấp thụ vượt ngưỡng này lặp đi lặp lại hàng ngày khiến người dùng dễ rơi vào tình trạng nghiện nặng hơn mà không hề hay biết.
Không chỉ gây nghiện sinh học, TLĐT còn tạo ra lệ thuộc về mặt hành vi và tâm lý. Nhiều người có thói quen sử dụng vape mỗi khi căng thẳng, rảnh rỗi, học tập hoặc trong các tương tác xã hội. Với thiết kế nhỏ gọn, không mùi, dễ giấu và tiện sử dụng, TLĐT cho phép người dùng hút bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu – từ đó tăng tần suất sử dụng và rút ngắn thời gian hình thành sự lệ thuộc. Khi đã nghiện, việc từ bỏ trở nên khó khăn, đi kèm các triệu chứng như cáu gắt, mất ngủ, lo âu, giảm khả năng tập trung. Nhiều người dù nhận thức rõ tác hại vẫn không thể từ bỏ, hoặc tái nghiện sau thời gian ngừng sử dụng.
Đáng lo ngại, thuốc lá điện tử đang thu hút mạnh mẽ giới trẻ nhờ thiết kế bắt mắt, mùi vị hấp dẫn và các thông điệp quảng cáo sai lệch như “ít độc hại hơn”. Không ít người sử dụng trong thời gian ngắn đã tiếp nhận lượng nicotine vượt xa ngưỡng gây nghiện, dẫn đến lệ thuộc nghiêm trọng mà bản thân không kiểm soát được. TLĐT không phải là công cụ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá – mà chỉ thay thế một dạng nghiện bằng một hình thức nghiện khác tinh vi hơn, khó từ bỏ hơn.
Cai nghiện nicotine không thể trông chờ vào một thiết bị điện tử nhỏ gọn có hương vị trái cây. Đó là một quá trình đòi hỏi sự hiểu biết đúng đắn, quyết tâm cá nhân và sự hỗ trợ chuyên môn. Trước sự lan rộng nhanh chóng của TLĐT, đặc biệt trong giới trẻ, rất cần sự vào cuộc đồng bộ của gia đình, nhà trường và toàn xã hội trong việc đẩy mạnh truyền thông, kiểm soát thị trường, tăng cường giám sát và hỗ trợ người có nhu cầu cai nghiện.