BỘ NỘI VỤ

Đây là nội dung được Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh trong bài trình bày về "Tổng quan chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương 2 cấp; những vấn đề chung về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền cho chính quyền địa phương 2 cấp" tại Hội nghị tập huấn toàn quốc chuyên môn, nghiệp vụ liên quan đến công tác tổ chức xây dựng đảng, quản lý nhà nước, hoạt động của mặt trận và các đoàn thể chính trị cấp xã (mới).

Đất nước Việt Nam đang chuyển mình với bước ngoặt cải cách mang tính lịch sử, với cuộc cách mạng tái cấu trúc và hội nhập quốc tế tổng thể, toàn diện, triệt để nhằm thay đổi, phát triển đất nước Việt Nam ta không những về kinh tế - xã hội mà còn phát triển về thể chế, quốc gia, lãnh thổ, về đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và đẩy mạnh quản trị quốc gia và quản trị địa phương.

Bộ trưởng nhấn mạnh từ ngày 01/7, Việt Nam sẽ chính thức vận hành Chính quyền địa phương 2 cấp với mong muốn giảm khoảng cách trung gian, tăng cường hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn. Việc tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp không chỉ là một chủ trương nhất quán của Đảng mà còn là đòi hỏi vô cùng cấp bách của thực tiễn phát triển đất nước, yêu cầu quản trị quốc gia, và quản trị địa phương trong giai đoạn mới này.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà thông tin cụ thể về nguyên tắc phân định thẩm quyền chính quyền địa phương trong Luật sửa đổi năm 2025 với 5 điểm mới, đó là: Rõ chủ thể- rõ việc – rõ trách nhiệm – rõ phạm vi – rõ hiệu quả; Không trùng lặp chức năng – không chồng chéo thẩm quyền; Phù hợp với điều kiện tự nhiên, quy mô dân số, đặc điểm kinh tế xã hội; Gắn phân quyền, phân cấp và ủy quyền hợp lý với quyền tự chủ - tự chịu trách nhiệm; Có cơ chế giám sát, đánh giá và điều chỉnh linh hoạt. Đây là nguyên tắc tiếp cận rất hiện đại, đổi mới tư duy lập pháp để tạo cơ chế khuyến khích cho các địa phương và cũng để thực hiện phương châm địa phương biết – địa phương làm – địa phương chịu trách nhiệm. Những nguyên tắc nêu trên đã thể hiện rất rõ những vấn đề cơ bản cốt lõi, khi thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính quyền địa phương 2 cấp.

Tại bài trình bày, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà đã chia sẻ những nội dung về chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh; nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp tỉnh trong mô hình chính quyền 02 cấp; Nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND tỉnh trong mô hình chính quyền 02 cấp. Bộ trưởng cho rằng, những nội dung được nêu trong nhiệm vụ và quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh và Chủ tịch UBND tỉnh đã thể hiện cơ chế rất linh hoạt, đòi hỏi sự thay đổi tư duy thể chế - từ hành chính phân tán sang điều hành tập trung và đề cao trách nhiệm cá nhân, thể hiện tư duy kiến tạo và trách nhiệm rõ ràng.

Đối với chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã, Bộ trưởng nhấn mạnh theo Luật, nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp xã rất nặng nề, HĐND cấp xã có 27 nhiệm vụ, quyền hạn (tăng 19 nhiệm vụ, quyền hạn) và HĐND phường có 29 nhiệm vụ quyền hạn, bên cạnh đó còn tiếp nhận thêm nhiệm vụ của HĐND cấp huyện chuyển về, cùng với các nhiệm vụ sẽ được phân cấp, phân quyền của HĐND cấp tỉnh… Một số vấn đề mới, như khẳng định vai trò trung tâm quyền lực nhà nước ở cơ sở; mở rộng thẩm quyền quyết định chính sách và phát triển tại địa phương; tiếp nhận nhiệm vụ, thẩm quyền HĐND cấp tỉnh phân cấp, giao quyền; thiết lập quyền giám sát và kiểm soát quyền lực một cách thực chất; lần đầu tiên thiết lập ban chuyên trách thuộc HĐND cấp xã; mở rộng nội dung giám sát hiện đại: số hóa, dịch vụ công, quyền con người trên địa bàn cấp xã.

Bộ trưởng cũng nêu rõ chức năng của UBND cấp xã cùng 12 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn chủ yếu của UBND cấp xã và chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND cấp xã. Khi xác định nhiệm vụ, quyền hạn của Chủ tịch UBND cấp xã cần lưu ý đó là cá thể hóa mạnh mẽ trách nhiệm người đứng đầu; mở rộng thẩm quyền hành chính, tăng tính linh hoạt trong xử lý công vụ; gắn thẩm quyền với trách nhiệm giải trình, công khai, minh bạch; gắn vai trò Chủ tịch với nhiệm vụ xây dựng chính quyền số.

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh UBND cấp xã thực sự là tuyến đầu, nơi hiện thực hóa mọi chính sách thành hành động cụ thể, là nơi mọi người dân chạm vào chính quyền hàng ngày. UBND cấp xã không còn là cánh tay nối dài mà là bộ não điều hành tại địa phương, vì vậy việc xác lập rõ ràng và cải cách mạnh mẽ chức năng nhiệm vụ, quyền hạn của UBND xã không chỉ là một bước tiến về mặt pháp lý mà còn là một cam kết chính trị của Nhà nước với Nhân dân. Bộ trưởng  mong muốn mỗi cán bộ công chức cấp xã nhận thức đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ của cấp xã để đáp ứng được yêu cầu vận hành của chính quyền địa phương 2 cấp để phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn…