BỘ NỘI VỤ

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, từ kinh nghiệm hoạt động thực tiễn hết sức phong phú tại các ngành, các địa phương, các lĩnh vực trong cả nước, các ý kiến phát biểu đã thể hiện trí tuệ sâu sắc và thể hiện sự tán thành cao, sự cần thiết, những nội dung cơ bản của việc sửa đổi, bổ sung hai văn bản này và trình Quốc hội thông qua ngay tại kỳ họp thứ 9, tạo cơ sở pháp lý để thực hiện sắp xếp tổ chức hệ thống chính trị của cả nước và chính quyền địa phương tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

“Ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội phát biểu vừa bao quát toàn diện, vừa cụ thể, thiết thực và tập trung vào các vấn đề trọng tâm của cả hai dự thảo. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo tổng hợp ý kiến đầy đủ của các vị đại biểu Quốc hội để các cơ quan trình dự án nghiên cứu, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo để trình Quốc hội xem xét, quyết định”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.

Tại phần tiếp thu và giải trình đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà gửi lời cảm ơn tới các đại biểu tại phiên họp toàn thể và phiên họp tổ ngày 07/5/2025 đã quan tâm, phát biểu rất sôi nổi, sâu sắc, toàn diện, thực tiễn xác đáng để tham gia vào dự thảo ý nghĩa của nền hành chính Việt Nam tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và sẽ quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, với việc sửa đổi Luật lần này, đây là dấu mốc lịch sử của nền lập pháp việt nam, lần đầu tiên sau gần 80 năm kể từ ngày thành lập nước, trên cơ sở chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội xem xét và sẽ quyết định thay đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

“Đây là một cuộc cải cách thể chế và hành chính toàn diện mang tính kiến tạo sâu sắc, phản ánh tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đổi mới của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đồng chí Tổng Bí thư, Quốc hội, Chính phủ để đất nước đủ điều kiện vững bước vào kỷ nguyên mới”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, những nội dung thảo luận tại Hội trường ngày hôm nay là dấu ấn mang tính lịch sử. Việc sửa đổi Luật có nhiều đột phá đáng ghi nhận như chuyển từ tư duy quản lý hành chính sang quản trị, kiến tạo và phục vụ; từ phân công hành chính sang phân cấp, phân quyền, trao quyền rất rõ ràng, thực chất; từ bộ máy hành chính chính quyền địa phương tầng nấc sang bộ máy tinh gọn, gần dân, sát dân, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Giải trình một số vấn đề cụ thể, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã đề cập nguyên tắc và yếu tố xuyên suốt của dự thảo Luật để thay đổi nền hành chính địa phương. Theo đó, Bộ trưởng cho biết Ban soạn thảo đã xây dựng dự thảo Luật tập trung vào 4 yếu tố cơ bản như sau:

Thứ nhất, xác lập chỉnh thể cấu trúc pháp lý của chính quyền địa phương 2 cấp trên nền tảng tuân thủ một số điều có liên quan đến Hiến pháp đang sửa đổi và trên nền tảng thể chế hóa chủ trương của Đảng theo tinh thần Nghị quyết 60 của Trung ương, theo Kết luận 126, 127, 137 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư và một số chủ trương lớn của Đảng trong tổng thể cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của cả hệ thống chính trị và mục tiêu xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp.

Hai là kế thừa, bổ sung, phân định rành mạch thẩm quyền về phân cấp, phân quyền, ủy quyền. Bộ trưởng Trà nhấn mạnh, đây cũng là nội dung cốt lõi với mục tiêu làm sao phân cấp, phân quyền, ủy quyền rõ giữa Trung ương và địa phương, giữa các cấp chính quyền địa phương với nhau, làm cơ sở pháp lý để toàn bộ hệ thống pháp luật chuyên ngành sẽ sửa đổi, bổ sung hoặc xây dựng mới.

"Đây là những yếu tố mang tính nguyên tắc để các luật chuyên ngành căn cứ vào đây để sửa đổi, bổ sung, đồng thời thúc đẩy cho sự chủ động, năng động, sáng tạo của chính quyền địa phương theo phương châm Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần quán triệt, đó là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", Bộ trưởng Trà nhấn mạnh.

Vấn đề cốt lõi thứ ba, theo Bộ trưởng là minh định thẩm quyền, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền địa phương cho phù hợp với yêu cầu quản trị địa phương trong tình hình mới và giai đoạn phát triển mới của đất nước.

Nội dung thứ tư Bộ trưởng đề cập là thiết lập đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý để tháo gỡ tất cả khó khăn, rào cản, vướng mắc khi chuyển đổi chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp, nhưng gắn với việc thực hiện ngay yêu cầu phân cấp, phân quyền và ủy quyền theo chủ trương của Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương, để địa phương thực hiện đúng mục tiêu.

Nhiều đại biểu khi phát biểu về nội dung này băn khoăn "thế nào là trường hợp cần thiết?". Điều này cũng được Bộ trưởng Nội vụ lý giải rõ hơn.

Theo Bộ trưởng, trường hợp cần thiết là khi cơ quan chuyên môn hoặc cấp xã không đủ năng lực để thực hiện nhiệm vụ nào đó; khi phát sinh vấn đề khẩn cấp, phức tạp, nhạy cảm vượt quá khả năng giải quyết của cấp dưới; khi các nhiệm vụ đột xuất, bất thường cần phải phản ứng nhanh và kịp thời; khi chủ tịch UBND tỉnh xác định có dấu hiệu trì trệ, né tránh; hay các tình huống cần điều phối, điều hòa liên vùng, liên xã trong trường hợp cấp bách…

"Thực tiễn rất đa dạng, phong phú, nếu không có cơ chế này, thực sự không đảm bảo được yêu cầu vận hành một cách trơn tru, liên thông, thống nhất, hiệu quả", Bộ trưởng nhấn mạnh và nói thêm trong Điều 5, Luật Tổ chức Chính phủ cũng có giao Thủ tướng Chính phủ xử lý tình huống trong trường hợp cần thiết.

Trước đó, chiều ngày 7/5, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi). Đa số các đại biểu Quốc hội cũng bày tỏ sự đồng tình cao với các nội dung của dự thảo luật. Một số ý kiến góp ý trực tiếp vào các điều khoản cụ thể và Chính phủ đã có Báo cáo số 420 ngày 13/5, bước đầu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật trên cơ sở ý kiến của các đại biểu Quốc hội tại thảo luận tổ (báo cáo dài 25 trang) và đã gửi đến các đại biểu Quốc hội.