BỘ NỘI VỤ

Trưng bày tài liệu và trao trả hồ sơ chứng tích là những hoạt động mang nhiều ý nghĩa nhân văn, lịch sử và đối ngoại sâu sắc, không chỉ cùng nhau nhìn lại chặng đường 30 năm quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ, mà còn góp phần củng có mối quan hệ hợp tác, phát triển giữa hai nước mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Với ký ức được gìn giữ, với sự hợp tác được bồi đắp bằng thiện chí và trách nhiệm, quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ hứa hẹn một tương lai tươi sáng, vì lợi ích của nhân dân hai nước, và vì một thế giới hòa bình, ổn định, nhân văn và phát triển.

Chương trình Trưng bày sẽ gồm ba phần: Phần I - Tiến tới thiết lập quan hệ ngoại giao; Phần II - Hợp tác và phát triển; Phần III - Vững bước vào kỷ nguyên mới.

Cụ thể, Chương trình Trưng bày sẽ khai thác nguồn tư liệu phong phú từ Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Bộ Ngoại giao Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Trung tâm Việt Nam, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam, Đại học Công nghệ Texas – Hoa Kỳ, các nhân chứng lịch sử phản ánh những dấu mốc quan trọng, nỗ lực hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học, giáo dục, y tế, quốc phòng...

Đặc biệt, Chương trình cũng giới thiệu nhiều tài liệu lần đầu tiên được công bố, tiêu biểu như: các văn bản liên quan đến tiến trình bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ; Tuyên bố của Tổng thống William Jefferson Clinton về việc thiết lập quan hệ bình thường với Việt Nam, công bố tại Nhà Trắng ngày 11/7/1995, hiện lưu giữ tại Lưu trữ Quốc gia Hoa Kỳ; Tuyên bố của Thủ tướng Võ Văn Kiệt ngày 12/7/1995 về quyết định bình thường hóa quan hệ của Tổng thống Bill Clinton, hiện bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia III.

Ngoài ra, Chương trình còn giới thiệu một số hồ sơ, chứng tích chiến tranh lần đầu tiên được trao trả cho các cựu chiến binh, thân nhân các gia đình liệt sĩ, hiện lưu giữ tại Trung tâm Việt Nam và Lưu trữ, Đại học Công nghệ Texas, Hoa Kỳ.

Nhân dịp này, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng gửi tặng 30 bức ảnh - tượng trưng cho số năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Hoa Kỳ.

Năm 1995, Việt Nam và Hoa Kỳ đã thiết lập quan hệ ngoại giao, cùng nhau đi qua những cột mốc lịch sử: Ký kết Hiệp định Thương mại song phương năm 2000, xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013 và đỉnh cao là nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững vào tháng 9 năm 2023.

Sau 30 năm, mối quan hệ giữa hai quốc gia đã đạt được nhiều thành tựu trong các lĩnh vực như: chính trị - ngoại giao, kinh tế - thương mại, quốc phòng - an ninh, khoa học - công nghệ, giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, du lịch, … với tần suất cao, phạm vi mở rộng và nội dung thực chất.

Cùng với trụ cột kinh tế ngày càng phát triển, hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh tiếp tục là ưu tiên cao của hai quốc gia và đạt nhiều kết quả cụ thể, với các dự án rà phá bom mìn, xử lý ô nhiễm dioxin, hoạt động tìm kiếm quân nhân mất tích. Trưng bày không chỉ tái hiện chặng đường 30 năm hình thành và phát triển quan hệ Việt - Mỹ, mà còn gửi đi thông điệp về một tương lai hợp tác ổn định, cùng hướng tới hòa bình và thịnh vượng.

Trong hành trình đó, công tác lưu trữ tài liệu đóng một vai trò thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng. Những hồ sơ, văn bản, bức thư ngoại giao, biên bản hội đàm được cẩn thận gìn giữ trong các kho lưu trữ ở cả hai quốc gia là minh chứng sắc nét cho quá trình hợp tác giữa các bên. Cơ quan lưu trữ quốc gia 2 nước thường xuyên trao đổi tài liệu, tổ chức trưng bày, xuất bản, giúp thế hệ trẻ hiểu biết hơn, hành động có trách nhiệm trong hiện tại và tương lai

Bên cạnh đó, kho microfilm với gần 3 triệu trang chụp chữ viết, hình ảnh di vật, kỷ vật của Bộ đội miền Bắc và Quân Giải phóng miền Nam trong kháng chiến trước 1975, đang quản lý tại Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas là nguồn thông tin, dữ liệu quý giá về các liệt sĩ Việt Nam đã hy sinh hoặc mất tích trong chiến tranh. Các cơ quan của Việt Nam và Hoa Kỳ đã nỗ lực tra cứu hồ sơ tài liệu lưu trữ để tìm kiếm thông tin, kỷ vật, chứng tích chiến tranh để trao trả cho gia đình các bên. Vì vậy, hoạt động trao trả hồ sơ chứng tích chiến tranh cho các gia đình liệt sĩ là hoạt động hết sức nhân văn đồng thời thể hiện tinh thần trách nhiệm và thiện chí trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh, góp phần củng cố lòng tin, tăng cường sự hiểu biết và gắn kết giữa nhân dân hai nước.

Một số tư liệu, tài liệu, hình ảnh liên quan tới Kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Hoa Kỳ sẽ được trưng bày:

Nhân dịp này, Trung tâm Việt Nam - Đại học Công nghệ Texas sẽ trao tặng cho Trung tâm Lưu trữ quốc gia III hơn 200 bộ hồ sơ, dữ liệu chứng tích chiến tranh để quản lý và tiếp tục trao trả cho các gia đình. Năm 2025, Tổ chức “Trái tim người lính Việt Nam” đã tiến hành biên soạn và giới thiệu tóm tắt gần 50 hồ sơ chứng tích chiến tranh lên mạng xã hội, sau đó, các nhóm tình nguyện viên của Câu Lạc bộ “Mãi mãi tuổi 20” và “Kỷ vật kháng chiến” ở nhiều tỉnh thành trên cả nước, theo những thông tin và địa chỉ hiếm hoi có trong hồ sơ đã đến từng thôn xóm của các xã, phường, để trực tiếp tìm kiếm và xác minh… Kết quả, chỉ sau gần 2 tháng nỗ lực thực hiện, đã tìm được thân nhân của 22 Liệt sĩ và một số cựu chiến binh còn sống liên quan đến các hồ sơ chứng tích nêu trên.