BỘ NỘI VỤ

Tham dự Tọa đàm, về phía đại biểu khách mời có: PGS. TS. Lê Minh Thông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội; TS. Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ; PGS. TS. Tường Duy Kiên, Viện trưởng Viện Quyền con người, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS. TS. Đặng Thị Ánh Tuyết, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý khoa học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; PGS. TS. Hoàng Văn Hoan, Phó Vụ trưởng Vụ Các trường chính trị, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đại diện các đơn vị thuộc Bộ Nội vụ, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; và hơn 100 cán bộ, công chức cấp xã của thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Cà Mau.

Về phía Học viện Hành chính và Quản trị công, có: các Phó Giám đốc Học viện: PGS. TS. Lương Thanh Cường, TS. Bùi Phương Đình, TS. Hoàng Ngọc Hải; lãnh đạo các đơn vị thuộc, trực thuộc, đông đảo giảng viên, nghiên cứu viên, học viên của Học viện.

Tọa đàm được trực tuyến tới các điểm cầu tại thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Đà Nẵng và tỉnh Đắk Lắk và các cán bộ, công chức địa phương quan tâm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, PGS. TS. Nguyễn Bá Chiến, Bí thư Đảng ủy, Giám đốc Học viện khẳng định, việc sắp xếp lại đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp là một chủ trương lớn, mang tầm vóc chiến lược của Đảng và Nhà nước nhằm xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, gần Nhân dân và phục vụ Nhân dân tốt hơn.

Sau hơn 1 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Tổng Bí thư, Bộ Chính trị, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nội vụ đều ghi nhận mô hình được vận hành thông suốt, không gián đoạn, không có những vấn đề vướng mắc phát sinh quá lớn, cơ bản đạt được mục tiêu ban đầu là tinh gọn. Mặc dù hệ thống chính trị, chính quyền đã nỗ lực chuyển đổi đồng bộ, nhanh chóng trên phạm vi toàn quốc; các văn bản pháp luật, quy định hướng dẫn đã nhanh chóng được ban hành để đảm bảo hành lang pháp lý cho sự vận hành của mô hình mới. Tuy nhiên, việc tắc nghẽn, gián đoạn dịch vụ công và quá tải ở cấp xã là hiện hữu. Sự thiếu hụt về năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức; nguồn lực cơ sở vật chất, công nghệ thông tin hay sự chồng chéo trong phân cấp, phân quyền, cơ chế phối hợp đều có thể dẫn đến những hệ lụy tiêu cực, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp, làm suy giảm niềm tin vào các chủ trương của Đảng và Nhà nước. Do đó, việc nhận diện kịp thời những khó khăn, vướng mắc, rào cản và có những giải pháp tháo gỡ với cách làm cụ thể là vô cùng cần thiết và cấp bách trong giai đoạn hiện nay.

Với sứ mệnh đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học, chuyển giao tri thức và công nghệ chuyên sâu về quản lý nhà nước, Học viện Hành chính và Quản trị công tổ chức Tọa đàm với mục đích trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn đang đặt ra đối với chính quyền cấp xã; đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm tháo gỡ những vướng mắc, góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả hoạt động của chính quyền cấp xã trong bối cảnh mới.

PGS. TS. Nguyễn Bá Chiến mong muốn các chuyên gia, các nhà khoa học, nhà quản lý, đội ngũ giảng viên của Học viện và đặc biệt là các cán bộ, công chức trực tiếp công tác tại cấp xã tập trung trao đổi các nội dung:

Một là, phân tích, đánh giá các quy định pháp luật hiện hành về chính quyền cấp xã, nhằm làm rõ hơn vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền cấp xã trong bối cảnh vận hành chính quyền địa phương hai cấp.

Hai là, nhận diện một cách sâu sắc và toàn diện những khó khăn, vướng mắc đang tồn tại trong tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã.

Ba là, chia sẻ những cách làm mới, mô hình hay đã được các địa phương áp dụng trong thực tiễn vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.

Bốn là, đề xuất các giải pháp tháo gỡ cụ thể, khả thi trong việc hoàn thiện thể chế, chính sách và giải quyết các vấn đề thực tiễn.

Chia sẻ tại Tọa đàm, ông Nguyễn Mạnh Tiến, Trưởng Ban Xây dựng Đảng, phường Tây Hồ, thành phố Hà Nội cho biết, hiện nay việc sắp xếp bộ máy theo mô hình mới bắt đầu có những vướng mắc, đặc biệt là việc nhiều cán bộ, đảng viên chưa hiểu rõ vai trò của chính quyền cấp xã hiện nay (một phần vai trò cấp xã và một phần cấp huyện). Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải thay đổi tư duy làm việc của cán bộ, công chức cấp xã. Ông cũng đề cập đến những bất cập bao gồm: lúng túng trong tiếp nhận thông tin, khối lượng công việc tăng, và năng lực của cán bộ còn hạn chế; từ đó đề xuất các giải pháp như tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng, tăng cường phối hợp giữa các cấp và đầu tư hạ tầng, công dân số…

Khẳng định, hiện nay năng lực của cán bộ, công chức khi nhận vị trí mới có sự chênh lệch, đặc biệt là các kỹ năng cơ bản còn yếu. Ông Bùi Ngọc Chính cũng chỉ ra sự chồng chéo về văn bản quy định, chức năng, nhiệm vụ giữa các đơn vị dẫn đến tình trạng đùn đẩy công việc, từ đó đề xuất cần có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, đẩy mạnh ý thức tự học và ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể, rõ ràng hơn.

Chia sẻ kinh nghiệm thích ứng với phương châm “chuyên viên không làm được thì cấp phó làm, cấp phó không làm được thì cấp trưởng làm”, bà Nguyễn Thị Thu Hằng nhận định mặc dù nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức tương đối tốt nhưng các văn bản còn thiếu thống nhất và việc vận hành chưa đồng bộ. Bà cũng đề cập đến áp lực công việc do quy mô tổ chức bị thu hẹp, năng lực cán bộ chưa phù hợp, cùng với đó là tâm lý muốn xin nghỉ việc sau sáp nhập.

Phát biểu tại Tọa đàm, ông Nguyễn Việt Hà chia sẻ các vướng mắc về tổ chức bộ máy, vị trí việc làm và chuyển đổi số. Ông cho rằng việc xây dựng vị trí việc làm chưa chính xác và bao quát, việc áp dụng mô hình thôn và tổ dân phố còn bất cập. Ông cũng đề xuất sớm triển khai mô hình thôn, tổ dân phố, xác định vị trí việc làm chính xác hơn, ban hành chế độ tiền lương phù hợp và tăng số lượng vị trí cấp phó để giảm tải công việc.

Chỉ ra những khó khăn trong việc bố trí cán bộ, công chức không đúng nhu cầu và sự lúng túng trong triển khai văn bản, ông Trịnh Việt Khái nêu vấn đề về khối lượng thủ tục hành chính khổng lồ tại Trung tâm dịch vụ hành chính công và sự khó khăn của người dân nông thôn trong việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến. Ông đề xuất ủy quyền một số nhiệm vụ cho các cấp để giảm tải cho cấp phó chủ tịch, bổ sung nguồn lực cho các bộ phận chuyên môn và tăng cường hỗ trợ người dân sử dụng dịch vụ số.

Nhấn mạnh sự quá tải công việc khi tinh giản phòng ban nhưng khối lượng công việc không giảm, bà Lê Thị Kim Liên cho rằng cán bộ cấp xã thiếu chuyên môn để xử lý các thủ tục hành chính phức tạp và hạ tầng chuyển đổi số chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân sau sáp nhập. Bà đề xuất bố trí lại cán bộ chuyên môn phù hợp, tăng số lượng cấp phó, thành lập tổ quản lý nhanh để tháo gỡ khó khăn, và tổ rà soát các công việc không cần thiết để giảm tải.

Phát biểu tại Tọa đàm, bà Đồng Thị Nga đã đề cập đến những bất cập của hạ tầng công nghệ thông tin không đồng bộ và sự quá tải khi sử dụng phần mềm dịch vụ công quốc gia với khối lượng thủ tục hành chính lớn. Bà cũng đề xuất đồng bộ hạ tầng, nâng cấp phần mềm và liên kết với Cổng dịch vụ công quốc gia.

Trên cơ sở lắng nghe các ý kiến của đại biểu tham dự Tọa đàm, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương, Bộ Nội vụ cho biết, hiện nay, việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp đã có những bất cập, xoay quanh các vấn đề như: thể chế, chính sách, pháp luật chưa đồng bộ; khối lượng công việc lớn với 1065 thủ tục và nghiệp vụ hành chính; năng lực/ chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; bất cập trong việc tổ chức bộ máy, nhân sự, bố trí vị trí việc làm; hạ tầng công nghệ, chuyển đổi số phục vụ công việc trên môi trường mạng chưa đáp ứng. Ông thừa nhận việc bố trí cấp phó và xác định vị trí việc làm còn nhiều bất cập, đồng thời cho biết Bộ Nội vụ đang xây dựng báo cáo trình Bộ Chính trị để bổ sung cấp phó và xây dựng Nghị định thay thế Nghị định 33 để thiết lập lại hoạt động của tổ dân phố.

Phân tích việc chuyển thẩm quyền từ cấp huyện xuống cấp xã khiến nhiệm vụ của cấp xã trở nên quá nặng, PGS. TS. Lê Minh Thông đề xuất tái cấu trúc nhiệm vụ, xã hội hóa, và tái cấu trúc quan hệ giữa cấp tỉnh và cấp xã để tăng quyền tự chủ về ngân sách cho cấp xã; đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc đầu tư hạ tầng, cơ sở dữ liệu và giảm tải các thủ tục hành chính.

Chỉ ra rằng hiện nay mới có sự ủy quyền chứ chưa thực sự có sự phân quyền, TS. Nguyễn Sỹ Dũng đề xuất cần cải cách toàn bộ hệ thống pháp luật, tổ chức bộ máy tương ứng với các dịch vụ công, và nghiên cứu các mô hình phân quyền của các nước như Đức, Nhật Bản để áp dụng.

Phát biểu kết luận Tọa đàm, GS. TS. Nguyễn Quốc Sửu khẳng định tính cấp thiết và phù hợp của chỉ đạo từ Tổng Bí thư về việc sắp xếp mô hình tổ chức hiện hành. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai không tránh khỏi những vướng mắc, bất cập cần tháo gỡ cho phù hợp với thực tế. Các vướng mắc hiện tại có thể kể đến như: Khối lượng công việc lớn được chuyển giao từ cấp trên xuống cấp xã, nhưng thiếu nhân sự có chuyên môn phù hợp để đảm nhận; Văn bản quy phạm pháp luật còn chồng chéo; Phát sinh những khó khăn về vấn đề tài chính; Mô hình chuyển đổi số còn chưa đồng bộ và chưa phù hợp với đặc thù từng địa phương…

Để giải quyết những vấn đề trên, Học viện Hành chính và Quản trị công sẽ chủ động tham mưu, đề xuất với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng hỗ trợ các địa phương trong trường hợp có khó khăn khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Về mặt chính sách, cần làm rõ vai trò của cấp địa phương và chính quyền, phân biệt rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của chính quyền và nhiệm vụ hành chính công vụ. Quá trình tham mưu chính sách cần thể hiện tinh thần không can thiệp sâu, đề cao sự chủ động và sáng tạo. Bên cạnh đó, cần đánh giá lại sự hợp lý của việc phân công nhiệm vụ, đồng thời Học viện sẽ nghiên cứu sâu hơn mô hình chính quyền ở cấp tỉnh để làm rõ vai trò của cấp này trong quá trình tổ chức thực hiện.

GS. TS. Nguyễn Quốc Sửu trân trọng gửi lời cảm ơn tới các đại biểu đã tới tham dự Tọa đàm và có những đóng góp hết sức quý báu thông qua các ý kiến chia sẻ thẳng thắn, thiết thực. Những ý kiến này sẽ là cơ sở để Học viện Hành chính và Quản trị công tổng hợp, báo cáo với cơ quan có thẩm quyền tham mưu cho Đảng và Nhà nước tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong bối cảnh mới.