BỘ NỘI VỤ

Hiến pháp năm 2013 ban hành với nhiều nội dung thể hiện tinh thần mới về chính quyền địa phương. Quy định của Hiến pháp năm 2013 về chính quyền địa phương và việc cụ thể hóa trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019); vấn đề đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII là những nội dung chính của bài viết này.

Cải cách, đổi mới để phát triển đất nước là nhu cầu tất yếu của mỗi giai đoạn lịch sử. Có thể khái quát những nội dung cải cách hành chính (CCHC) cơ bản của 10 cuộc cải cách, đổi mới lớn trong lịch sử dân tộc Việt Nam như sau: 

Xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch là một nội dung rất quan trọng trong Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XIII về tiếp tục xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới. Triển khai thực hiện nội dung quan trọng này của Nghị quyết, cần có những giải pháp cụ thể, thiết thực và hiệu quả để đảm bảo nội dung dân chủ trong xây dựng nền hành chính nhà nước Việt Nam thời gian tới.

Nghị quyết số 76/NQ-CP của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021-2030 đã xác định một trong những việc quan trọng phải thực hiện trong gia đoạn này là “Cải cách hành chính phải kế thừa các thành tựu cải cách hành chính nhà nước trong giai đoạn vừa qua; tiếp thu những kinh nghiệm, những bài học thành công trong cải cách của các nước có nền hành chính phát triển để vận dụng vào thực tiễn một cách phù hợp”. Vì vậy, kinh nghiệm cải cách hành chính ở một số quốc gia châu Âu có thể là những gợi mở cho Việt Nam thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính đạt hiệu quả.

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, khách quan trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt trong công tác quản lý nhà nước, để quản trị tốt và giải quyết thủ tục hành chính thuận tiện, giảm chi phí, thời gian… đòi hỏi các cơ quan, đơn vị cần quyết liệt, triển khai đồng bộ công tác chuyển đổi số. Trong thời gian qua, Bộ Nội vụ đã ban hành nhiều văn bản để chỉ đạo, lãnh đạo công tác chuyển đổi số và bước đầu đạt được những kết quả quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước của Bộ, ngành Nội vụ.

Kỳ họp thứ tư Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở với tỷ lệ tán thành rất cao. Đạo luật này là cơ sở chính trị, pháp lý rất quan trọng để thể chế hóa quan điểm của Đảng ta và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, cũng như từng bước xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.

Trong bối cảnh hiện nay, xây dựng nền hành chính dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ Nhân dân vừa là mục tiêu của công tác cải cách hành chính, vừa phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại. Để đạt mục tiêu đề ra, cần chú trọng thiết kế các yếu tố hợp thành, đồng thời phải quan tâm đến tác động từ những yếu tố thuộc môi trường hoạt động của nền hành chính Việt Nam.

Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng khoa học, hiện đại, cần chú trọng đến vấn đề phân cấp và trách nhiệm nhiều hơn cho chính quyền địa phương nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Bài viết nghiên cứu, đánh giá về phân cấp trong tổ chức bộ máy và cán bộ, công chức theo hướng khoa học, hiện đại, qua đó đưa ra các giải pháp góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách trong phân cấp ở Việt Nam hiện nay.

Nghị định số 89/2021/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 101/2017/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng (ĐTBD) cán bộ, công chức, viên chức đã tạo sự thay đổi căn bản và sâu sắc trong quản lý các chương trình, tài liệu, chứng chỉ đối với các ngạch công chức, chức danh nghề nghiệp viên chức, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có bản lĩnh chính trị vững vàng, tinh thông về chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển đất nước thời kỳ mới. Để đưa nội dung Nghị định số 101/2017/NĐ-CP vào thực tiễn, cần sửa đổi, bổ sung và quản lý hiệu quả chương trình, tài liệu ĐTBD cán bộ, công chức, viên chức phù hợp với tình hình hiện nay.

Chính quyền địa phương trên thế giới được tổ chức rất đa dạng với nhiều mô hình điển hình như: mô hình Thị trưởng – Hội đồng; Hội đồng - Ủy ban, Hội đồng – Quản lý, Ủy ban – Ban chấp hành… Thậm chí, trong một quốc gia cũng áp dụng nhiều mô hình chính quyền địa phương khác nhau phụ thuộc vào đặc điểm địa lý, số lượng và mật độ dân cư của từng địa phương. Trong đó, mô hình Thị trưởng do Hội đồng bầu hoặc do người dân địa phương trực tiếp bầu đã được các nước áp dụng từ lâu và tương đối phổ biến trên thế giới. Đây vừa là một xu hướng vừa là giải pháp tổ chức bộ máy chính quyền đô thị hiện đại, văn minh. Bài viết đề cập đến mô hình Thị trưởng của một số nước, có tính chất tham khảo đối với Việt Nam.