Thực hiện Nghị định số 36/2013/NĐ-CP ngày 22/4/2013 của Chính phủ về vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức; Nghị định số 41/2012/NĐ-CP ngày 08/5/2012 của Chính phủ về vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập và các thông tư hướng dẫn của Bộ Nội vụ, thành phố Hồ Chí Minh đã sớm triển khai công tác này đến tất cả các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp trực thuộc Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố. Xuất phát từ đặc điểm là một đô thị đặc biệt, Thành phố Hồ Chí Minh có diện tích 2.095,54 km2, dân số hiện nay khoảng 8 triệu người, nếu tính cả người vãng lai khoảng 10 triệu người, là một trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đầu mối giao lưu và hội nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có sức thu hút và sức lan tỏa lớn của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí chính trị quan trọng, đóng góp ngày càng lớn vào sự phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của khu vực và cả nước nên đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phải đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị đặt ra. Vì vậy, triển khai xây dựng Đề án vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức, viên chức, UBND Thành phố đã ban hành Quyết định số 3924/QĐ-UBND ngày 19/7/2013 thành lập Tổ Công tác tham mưu giúp UBND Thành phố giải quyết nhanh, hiệu quả, khoa học, chính xác việc xây dựng Đề án vị trí việc làm góp phần nâng cao chất lượng công chức, viên chức trên địa bàn Thành phố; trong đó giao Sở Nội vụ là Tổ trưởng, các thành viên còn lại gồm lãnh đạo, chuyên viên một số phòng chuyên môn của Sở Nội vụ và Trưởng phòng tổ chức các cơ quan, đơn vị có số lượng cán bộ, công chức, viên chức lớn.
UBND Thành phố đã tổ chức hội nghị triển khai, tập huấn xác định vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức, viên chức cho 45 sở, ngành và 24 quận, huyện; lựa chọn 05 cơ quan, đơn vị gồm: Sở Thông tin và Truyền thông, Đài Truyền hình Thành phố, Bệnh viện Nhân dân 115, Trường trung học phổ thông chuyên Lê Hồng Phong và UBND quận Phú Nhuận thực hiện thí điểm việc xây dựng Đề án vị trí việc làm và đã được Bộ Nội vụ thẩm định. Trên cơ sở đó, Sở Nội vụ có văn bản hướng dẫn chi tiết để tất cả các cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện và hướng dẫn cách thức thẩm định kèm theo biểu mẫu cùng thành phần hồ sơ phục vụ việc thẩm định Đề án vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức.
Với sự quan tâm hỗ trợ của Bộ Nội vụ, kinh nghiệm của các tỉnh, thành phố đã được chọn làm thí điểm trước đây, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đôn đốc của UBND Thành phố và sự nỗ lực của các sở, ngành, UBND quận, huyện, Sở Nội vụ đã tổng hợp, xây dựng trình UBND Thành phố Đề án vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức của Thành phố. Ngày 16/12/2014, UBND Thành phố có Công văn số 6701/UBND-VX về đề nghị thẩm định Đề án vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức của Thành phố gửi Bộ Nội vụ theo quy định. Thành phố đã xác định được 552 vị trí việc làm, trong đó vị trí việc làm thuộc nhóm công việc lãnh đạo, quản lý, điều hành là 23 vị trí; vị trí việc làm thuộc nhóm công việc hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ là 479 vị trí và vị trí việc làm thuộc nhóm công việc hỗ trợ, phục vụ là 50 vị trí. Về cơ cấu ngạch, công chức giữ ngạch chuyên viên cao cấp và tương đương chiếm 0,38%; công chức giữ ngạch chuyên viên chính và tương đương chiếm 3,97%; công chức giữ ngạch chuyên viên và tương đương chiếm 79,14%; công chức giữ ngạch cán sự và tương đương chiếm 9,58%; công chức giữ ngạch nhân viên và tương đương chiếm 5,83%; chức danh khác chiếm 1,11%.
Qua xây dựng Đề án vị trí việc làm cho thấy, đây là chủ trương đúng đắn mang lại hiệu quả trong công tác tổ chức, xây dựng bộ máy hành chính và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức hợp lý, đáp ứng nhu cầu phát triển của Thành phố nói riêng và cả nước nói chung. Trong quá trình triển khai thực hiện đã phát hiện những bất cập, tồn tại ở các cơ quan, đơn vị, trong đó nhiều vị trí quá tải nhưng cũng có vị trí không nhiều việc như phản ánh trước đây. Với tính khách quan, khoa học, sự rõ ràng, mô tả đúng đắn thực trạng giúp lãnh đạo đơn vị có cái nhìn tổng thể, trực quan, qua đó tạo điều kiện bố trí sắp xếp lại công việc hợp lý, khoa học, hiệu quả hơn.
Do lần đầu thực hiện, chưa thống nhất trong cách định nghĩa cũng như phương pháp phân loại gom nhóm công việc trong cùng vị trí việc làm nên việc triển khai khá lúng túng, phải chỉnh sửa nhiều ảnh hưởng đến tâm lý và tiến độ giải quyết công việc của đơn vị. Vấn đề con người cũng như biên chế là rào cản ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình xây dựng, tính khoa học và khả thi của Đề án.
Với tốc độ phát triển của Thành phố và đất nước, ngoài những chức năng, nhiệm vụ được bổ sung theo quy định, còn có những nhiệm vụ mới, khối lượng công việc tăng theo yêu cầu công tác quản lý nhà nước đòi hỏi phải tăng cường nhân sự, thay đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức các phòng, ban, chi cục trực thuộc cho phù hợp. Tuy nhiên, việc giới hạn biên chế hiện có, không tăng trong vài năm qua có phần ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan, đơn vị, đồng thời ảnh hưởng đến nội dung Đề án vị trí việc làm khi xây dựng cũng như áp dụng, vì việc xây dựng Đề án sẽ không thật sự khách quan, khoa học, còn phụ thuộc vào tình hình nhân sự và việc bố trí trong bối cảnh vừa thừa vừa thiếu nhân sự như hiện nay.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, thành phố Hồ Chí Minh xin kiến nghị với Bộ Nội vụ quan tâm xem xét, hỗ trợ Thành phố trong việc điều chỉnh Đề án được tốt hơn, hỗ trợ điều chỉnh biên chế tạo điều kiện thuận lợi cho Thành phố trong việc quản lý cũng như trong quá trình xây dựng và áp dụng Đề án. Đặc biệt, đề nghị Bộ Nội vụ tổng hợp Đề án của các tỉnh, thành phố, xây dựng tập Đề án chung cho từng sở, ngành, UBND các cấp để dễ dàng so sánh đối chiếu, xây dựng tiêu chí, yêu cầu và phương pháp áp dụng triển khai trong thực tiễn. Đồng thời, kiến nghị Bộ Nội vụ và các bộ ngành liên quan sớm ban hành thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức đối với các cơ quan chuyên môn theo quy định tại Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04/4/2014 và Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05/5/2014 của Chính phủ.
Mặc dù chưa được Bộ Nội vụ thẩm định, nhưng qua xác định vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức của Thành phố, có thể nhận thấy một số vấn đề đặt ra đối với thành phố Hồ Chí Minh như sau:
1. Nhu cầu biên chế công chức trong Đề án vị trí việc làm lớn hơn số biên chế được duyệt của cơ quan có thẩm quyền. Điều này chứng tỏ, với số lượng vị trí việc làm như hiện nay và để hoàn thành công việc được giao, công chức đang phải gánh công việc của nhau hoặc chưa phát huy hết năng lực, năng suất lao động của mình nên mới có nhu cầu sử dụng nhiều người. Vì vậy, để giải quyết vấn đề này, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thứ nhất, rà soát, sắp xếp các cơ quan chuyên môn theo đúng quy định tại Nghị định số 24/2014/NĐ-CP ngày 04/4/2014 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Nghị định số 37/2014/NĐ-CP ngày 05/5/2014 của Chính phủ quy định tổ chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và phù hợp với thực tế của Thành phố để đảm bảo tổ chức bộ máy hoạt động có hiệu quả. Đồng thời, rà soát chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị để tránh chồng chéo, trùng lắp, không hiệu quả.
Thứ hai, từng cơ quan, đơn vị phải rà soát lại việc sắp xếp, bố trí nhân sự cho phù hợp với đặc điểm của cơ quan, đơn vị trên cơ sở Đề án vị trí việc làm đã xác định, tránh hiện tượng có người được giao quá nhiều việc nhưng có người lại quá ít việc, nhằm phát huy khả năng của cán bộ, công chức.
Thứ ba, đổi mới công tác tuyển dụng theo kế hoạch và thực hiện tuyển dụng theo Đề án vị trí việc làm đã được xác định trên tinh thần công khai, minh bạch, cạnh tranh nhằm thu hút, tuyển chọn được những người có tài, có năng lực và tâm huyết tham gia vào bộ máy nhà nước.
Thứ tư, tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ theo hướng chuyên môn hóa cho từng chức danh và từng vị trí việc làm đã được xác định trong Đề án vị trí việc làm gắn với việc trao đổi kinh nghiệm, đào tạo kỹ năng góp phần nâng cao năng suất lao động, chất lượng làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức; trong đó chú ý tập trung đào tạo đội ngũ chuyên gia, cán bộ vững vàng về chuyên môn, tham mưu giỏi để nâng cao hiệu quả công việc. Đồng thời, luôn quan tâm đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất đạo đức trong thực thi công vụ và hoạt động nghề nghiệp.
Thứ năm, để đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm việc có hiệu quả, cần tiếp tục cải thiện môi trường và điều kiện làm việc, ứng dụng công nghệ thông tin vào chương trình làm việc nhằm rút ngắn thời gian giải quyết công việc, tiếp tục thực hiện cải cách hành chính, nhất là cải cách thủ tục hành chính theo hướng giảm thủ tục giấy tờ không cần thiết để góp phần giảm thời gian, kinh phí của người dân, cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp.
Thứ sáu, nghiên cứu đổi mới công tác đánh giá cán bộ, công chức, viên chức theo hướng đánh giá đúng thực chất và khuyến khích, động viên cán bộ, công chức, viên chức làm việc có chất lượng, hiệu quả, năng suất lao động tăng; từ đó có biện pháp cụ thể đối với những cán bộ, công chức, viên chức chưa làm hết khả năng, trách nhiệm của mình trong thực hiện nhiệm vụ chính trị tại cơ quan, đơn vị.
Thứ bảy, có chế độ khen thưởng, động viên kịp thời những cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhiệm vụ; phê bình và chỉ ra những hạn chế của cán bộ, công chức, viên chức chưa làm tốt nhiệm vụ để có biện pháp khắc phục, sửa chữa.
Thứ tám, để đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức yên tâm công tác, toàn tâm, toàn ý cho công việc, kiến nghị các bộ, ngành trung ương tiếp tục nghiên cứu cải cách chế độ tiền lương và chế độ đãi ngộ khác nhằm nâng cao mức sống của cán bộ, công chức, viên chức.
2. Trên cơ sở Đề án vị trí việc làm đã được xác định, việc tinh giản biên chế được thực hiện như thế nào cho phù hợp với thực tế của Thành phố để vừa đảm bảo hiệu quả công việc, nhiệm vụ chính trị đặt ra vừa tinh giản được bộ máy tổ chức, nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý hành chính nhà nước ở một đô thị đặc biệt, đó là vấn đề đang đặt ra đối với thành phố Hồ Chí Minh.
Để giải quyết vấn đề này, việc tinh giản biên chế cần phải được tính toán thật kỹ, xác định đúng đối tượng, phù hợp với nguyện vọng cá nhân và đặc điểm đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức của từng cơ quan, đơn vị. Đồng thời, mỗi cơ quan, đơn vị phải xây dựng kế hoạch với lộ trình cụ thể và Đề án tinh giản biên chế phải được phân kỳ để chủ động trong việc tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng người thay thế, đảm bảo được hiệu quả công việc.
3. Với đặc điểm là thành phố năng động, thành phố Hồ Chí Minh luôn nghiên cứu, tìm tòi những giải pháp giải quyết những vấn đề mới mà thực tế đặt ra. Ngoài những chức năng, nhiệm vụ được bổ sung theo quy định, còn có những nhiệm vụ mới, khối lượng công việc tăng theo yêu cầu công tác quản lý nhà nước đòi hỏi phải tăng cường nhân sự, thay đổi, bổ sung chức năng, nhiệm vụ cho phù hợp. Tuy nhiên, Đề án vị trí việc làm và cơ cấu ngạch công chức khi xây dựng không xác định số biên chế dự phòng cho vị trí việc làm mới phát sinh nên ảnh hưởng đến việc triển khai công việc; vì nếu xây dựng Đề án điều chỉnh vị trí việc làm thì phải mất một khoảng thời gian để được thẩm định và phê duyệt, làm ảnh hưởng đến tiến độ, hiệu quả công việc. Do đó, Thành phố cũng cần có một số biên chế dự phòng để triển khai ngay công việc theo yêu cầu thực tế đặt ra. Vì vậy, đề nghị Bộ Nội vụ khi thẩm định Đề án vị trí việc làm cần nghiên cứu để có chỉ tiêu biên chế dự phòng cho việc triển khai các công việc mới phát sinh.
Sở Nội vụ thành phố Hồ Chí Minh